grzyby.pl

Rubroboletus satanas (Lenz) Kuan Zhao et Zhu L. Yang

krwistoborowik szatański, borowik szatański, Satan's Bolete /en/
Boletus satanas Lenz. [gł. w czekl.]
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)

opis

cechy diagnostyczne w kluczu:Boletus (borowik)kl 35
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Rubroboletus satanas (krwistoborowik szatański)
Kapelusz jasny, szary, srebrzystoszary, z oliwkowymi, brązowawymi plamami, ku brzegom także różowawy, zwłaszcza z wiekiem; duży, 100-250(300) mm średnicy, początkowo półkulisty, potem wypukły do płasko-wypukłego o nieregularnej powierzchni; powierzchnia gładka lub drobno zamszowata, w czasie suchej pogody może być spękana, wilgotna nieco lepka; skórka ściśle zrośnięta z miąższem, wystająca poza brzeg kapelusza; brzeg ostry, pofalowany.

space

Trzon silnie bulwiasto zgrubiały, 100-120 x 50-100 mm; w górze żółty, ku podstawie karminowo-czerwony, często tylko u podstawy ma taką barwę; w górnej części z siateczką żółtawą do czerwonawej.

space

space

zarodniki

Wysyp zarodników oliwkowo-brązowy. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, grubościenne, 10-15 x 4.5-6.5 µm.
Spore print olive-brown. Spores ellipsoid, smooth, thick walled, 10-15 x 4.5-6.5 µm.

występowanie

Jest w czekliście. [105]
Gatunek podlega ochronie ścisłej (poz. I.8 wg aktualnego rozporządzenia). Nie mają do niego zastosowania wyłączenia spod ochrony uzasadnione względami godpodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (§7.1). Do ustawowej ochrony został włączony w 2004 roku.
Jest to grzyb ciepłolubny i wapieniolubny. W Polsce bardzo rzadki.

space

Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo i gromadnie, w prześwietlonych miejscach, pod bukami, dębami, grabami i lipami, na glebach wapiennych.

space

Czerwona Lista[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

jadalne czy trujące? 🔴

Trujący. Niedogotowany powoduje silne niedyspozycje żołądkowo-jelitowe. Dobrze ugotowany podobno daje się zjeść bez obawy. Wg. relacji odkrywcy stanowiska w Górach Kaczawskich jest on od lat zbierany i jedzony przez miejscową ludność. Jeden z napotkanych przeze mnie egzemplarzy ocalał przed zbieraczami tylko dzięki temu, że był silnie zaczerwiony. Po rozcięciu nożem zostały porzucone przez grzybiarza - poprzeczne cięcie trzonu widać na fotografiach znaleziska z 2005 roku. Drugi egzemplarz był bardzo stary, w stanie rozkładu.
Poisonous? Anyway not strongly toxic.
Podobne borowiki o czerwonych porach i siateczce na trzonie to:

space

Krwistoborowik purpurowy (Rubroboletus rhodoxanthus) - wyróżnia się żółtym miąższem, wyraźnie siniejącym, trzon jest złotożółty z wyraźną purporowczerwoną siateczką, pory początkowo złotożółte, potem purpurowoczerwone;

space

Forma albinotyczna borowika szatańskiego (Rubroboletus satanas) bywa podawana jako Boletus crataegii.

unidentified (niezidentyfikowane)
Rubroboletus legaliae (krwistoborowik lubczykowy) · młody owocnik pod dębem szypułkowym

space

Podobnie zabarwiony kapelusz (ale z żółtymi porami także w wieku dojrzałym) mają: gorzkoborowik żółtopory (Caloboletus calopus), gorzkoborowik korzeniasty (Caloboletus radicans) i masłoborowik królewski (Butyriboletus regius).

space

space

Mitologia borowika szatańskiego. Dla uniknięcia nieporozumień warto zauważyć, że w potocznym pojęciu mianem borowika szatańskiego, czy (najczęściej) po prostu szatana, określa się goryczaka żółciowego (Tylopilus felleus), ten ma różowe pory i bardzo gorzki smak. Dawniej podawano że goryczak żółciowy (Tylopilus felleus) powoduje silne niedyspozycje żołądkowo-jelitowe; obecnie przyjmuje się, że nie jest trujący tylko niejadalny z powodu gorzkiego smaku.
Czasem miano szatan jest też stosowane do wszelkich, nietypowych (siniejących, o czerwonych porach i/lub trzonie borowików, czyli do tzw. grupy kolorowych borowików. Szerzej zainteresowanych problematyką nazw potocznych zapraszam do przeczytania artykułu o nazwach grzybów.

space

wybrane okazy · selected collections

#7
05 08 28 - 7
/Góry Kaczawskie/
#5
07 09 01 - 2b
/Góry Kaczawskie/
#7
07 09 01 - 2a
/Góry Kaczawskie/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • Gumińska B., Wojewoda W., 1983 — Grzyby i ich oznaczanie. [5]
  • Breitenbach J., Kraenzlin F., 1991 — Fungi of Switzerland 3 - Boletes & Agarics 1st part [26III]
  • Gerhardt, E., 1995 — Przewodnik grzyby. [1]
  • Hagara, L., Antonin, V., Baier, J., 1999 — Houby. [49]
  • Dermek A., Pilat A., 1991 — Poznajemy grzyby. [8]
  • Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]
  • Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014 — z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów [50.14]
  • Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006 — Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. [125]
znaleziska Rubroboletus satanas na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.09.12

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

325999 EF-14 347382 EF-15 170676

ID170676 Boletus satanas; Widuchowa, pow. buski, woj. świętokrzyskie, EF-15; 2010.08.12; las grabowo-dębowy, na obrzeżu grabowego młodnika; na ziemi jeden owocnik; leg. Zbigniew Oziębło; det. Zbigniew Oziębło; eksykat: TAK, zostanie wysłany, tak, notatka: nie
uwagi:
fot. 361267 fot. 361268 fot. 361269 fot. 361270 fot. 361271

ID325999 Rubroboletus satanas; Bukowa Góra koło Grudna, pow. Jaworski, woj. Dolnośląskie; 2019.09.18; Ciepłolubna buczyna storczykowa; wapienne z grubą warstwą bukowego listowia, w pobliżu buków 15 owocników, w tym jedno grupowe (5 szt.); leg. Piotrek J; det. Piotrek J; , tak, notatka: nie
uwagi: owocniki rosły tylko w jednym miejscu, mimo że większość grupy porasta to samo siedlisko. Występowały na trochę stromym stoku o wystawie północno-zachodniej. fot. 1096128fot. 1096129

 ID347382  Rubroboletus satanas; Kameduły, pow. buski, woj. świętokrzyskie, EF-14; 2021.08.04; Las grabowo-dębowy; na ziemi kilkadziesiąt sztuk; leg. Robert Kozak; det. Robert Kozak; eksykat: nie, tak
uwagi: fot. 1248392

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji