grzyby.pl

Tylopilus felleus (Bull.) P. Karst.

goryczak żółciowy, "goryczak" · "szatan"
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Tylopilus felleus (goryczak żółciowy)
pokrój
Tylopilus felleus (goryczak żółciowy)
Tylopilus felleus (goryczak żółciowy)
Tylopilus felleus (goryczak żółciowy)
w lesie mieszanym, pod sosanmi, w mchu
Tylopilus felleus (goryczak żółciowy)
różowawy hymenofor
Tylopilus felleus (goryczak żółciowy)
w mchu pod sosnami; licznie

przystępny opis dla grzybiarzy

owocnik

Tylopilus felleus (goryczak żółciowy)
Kapelusz jasnobrązowy, płowobrązowy, szarobrązowy, matowy, zamszowaty, wilgotny słabo śluzowaty; 50-150(200) mm średnicy, początkowo półkulisty, potem wypukły i rozpostarty.

space

Trzon nieco jaśniejszy od kapelusza, oliwkowożółty do oliwkowobrązowego, z wyraźną, ciemniejszą, siateczką o dużych okach, zwykle na całym trzonie; 40-150 x 20-50 mm, stosunkowo smukły, równogruby do maczugowatego.

space

space

space

space

space

zarodniki

Wysyp cielistoróżowy (różowobrązowy) - jest to jedyny europejski gatunek kapeluszowego grzyba rurkowego o różowym wysypie zarodników, inne gatunki mają barwę brązową w różnych odcieniach. Zarodniki wrzecionowate lub elipsoidalne, gładkie, 11-15 x 3.5-5 µm.
Spore print pink, pink-brown. Spores fusiform to ellipsoid, smooth, 11-15 x 3.5-5 µm.

występowanie

Jest w czekliście. [105]
Pospolity. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo lub w grupach po kilka, w lasach iglastych, rzadziej w liściastych, na kwaśnych glebach.
Common. Summer-fall, solitary or few together, under pine or spruce, on acid soils.

jadalne czy trujące? 🟡

Niejadalny z powodu bardzo gorzkiego smaku. Trudno go mimowolnie zjeść w potrawie z uwagi na wyjątkowo gorzki smak. Gorzki smak nie zanika podczas suszenia ani podczas gotowania.
Inedible because of strong bitter taste. Maybe toxic, but it is unusually to be eaten because of its strongly bitter taste which stays after cooking or drying.

gatunki podobne

Zwłaszcza gdy młody, o białych porach, to jest łudząco podobny do borowika szlachetnego (Boletus edulis) lub do podgrzyba brunatnego (Imleria badia), odróżnia się jednak od nich różowymi rurkami (co jest widoczne dopiero u dojrzałych owocników, borowik w pełnej dojrzałości ma pory oliwkowozielone, w niepełnej żółtozielone) oraz ciemną wyraźną siateczką na trzonie (u borowika jest ona słabsza, jaśniejsza, drobniejsza i widoczna głownie w górnej części trzonu) ale przede wszystkim bardzo gorzkim smakiem. Gorzki smak może nie być przez każdego odczuwany, to kwestia genetyczna.

space

Dla uniknięcia nieporozumień warto zauważyć, że w potocznym języku mianem szatana, określa się właśnie goryczaka żółciowego (Tylopilus felleus) a nie borowika szatańskiego (Rubroboletus satanas). Czasem miano szatan jest też stosowane do wszelkich, nietypowych (siniejących, o czerwonych porach i/lub trzonie borowików, czyli do tzw. grupy kolorowych borowików. Szerzej zainteresowanych problematyką nazw potocznych zapraszam do przeczytania artykułu o nazwach grzybów.

space

Krwistoborowik szatański (Rubroboletus satanas) praktycznie nie występuje w Polsce. Jest ciepłolubny i występuje w lasach liściastych, na glebach wytworzonych na wapieniu. Regionów z wapieniem w Polsce nie ma wiele, dodatkowo konieczna jest korzystna (południowa lub zbliżona) ekspozycja. Dopiero w ostatnich latach odkryto w Polsce kilka jego stanowisk na pogórzu Sudetów i w okolicach Krakowa, z pewnością jest ich więcej, co nie zmienia faktu, że na większości terenu Polski niżowej nie ma warunków dla rozwoju tego gatunku.

wybrane okazy · selected collections

#7
09 09 04 - 6
leg. Tomasz Pachlewski, det. Marek Snowarski
/Lasowice k. Milicza/
#5
02 08 17 - 3
leg. Marek Snowarski
/Trutnov, Czechy/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • Gerhardt, E., 1995 — Przewodnik grzyby. [1]
  • Fluck, M., 1995 — Jaki to grzyb? [2]
  • Garnweidner, E., 1994 — Encyklopedia kieszonkowa - Grzyby. [3]
  • Wojewoda W., 1994 — Podręczny atlas grzybów. [4]
  • Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji