Armillaria ostoyae (opieńka ciemna)

cechy makroskopowe

Kapelusz higrofaniczny, wilgotny ciemny, czerwonobrązowy bez żółych odcieni, ochrowy, brązowy, wysychając staje się jaśniejszy; powierzchnia z wyraźnymi, ciemniejszymi od kapelusza, ±odstającymi, łuseczkami barwy ciemnobrązowej, czarniawej, czerwonobrązowej, łuseczki mniej lub bardziej gęsto pokrywają kapelusz do jego brzegu; 35-75(100) mm średnicy, wypukły, z wiekiem płaski; brzeg początkowo podwinięty, wilgotny prześwitująco prążkowany.

space

Trzon w górze białawy, ku podstawie ciemniejszy, czerwonobrązowy do czarnobrązowego, podstawa żółtozielona; 60-150 × 5-25 mm, równogruby, podstawa ±rozszerzona; powierzchnia poniżej pierścienia z licznymi białawymi kłaczkami zakończonymi ciemnobrązowymi łuseczkami, większa ich liczba w górnej części trzonu, są raczej trwałe; powierzchnia powyżej pierścienia bruzdowana; z wiekiem trzon pusty.

space

Miąższ biały, z wiekiem z mięsnoróżowym odcieniem; zapach przyjemny, grzybowy, owocowy; smak początkowo łagodny, po dłuższej chwili nieprzyjemnie drażniący.

space

cechy mikroskopowe

Zarodniki elipsoidalne, gładkie, hialinowe z kroplami, 7.5-10 × 5-7 µm, Qav= 1.4-1.7. Podstawki ze sprzążkami.

jadalne czy trujące? 🟢

ważne! dla grzybiarzy

Jadalna podobnie jak i pozostałe opieńki. Zobacz uwagi na stronie rodzaju opieńka (Armillaria).

występowanie

Jest w czekliście.^[105]

Najczęstsza z naszych opieniek; pasożyt licznych gatunków drzew. Owocniki wyrastają od lata do późnej jesieni, zwykle w wiązkach, ale dość często też pojedynczo, na martwym i żywym drewnie drzew liściastych (brzoza brodawkowata, grab, buk, czereśnia ptasia, grusza, dęby) i iglastych (świerk, modrzew, sosna), zwłaszcza na świerkowym, rzadziej na innych iglastych, rzadko na liściastych. Zdecydowanie preferuje kwaśne gleby.

uwagi

Armillaria lutea (opieńka żółtawa) — opieńka żółtawa (Armillaria lutea)

Podobna opieńka żółtawa (Armillaria lutea) ma słabiej rozwinięty pierścień i żółte barwy na trzonie, także poza jego podstawą.

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

Bas C., Kuyper Th. W., Noordeloos M.E., Vellinga E.C., 1995 — Flora Agaricina Neerlandica. Vol. 3. Tricholomataceae (2). p.36 [80.3]
Breitenbach J., Kraenzlin F., 1991 — Fungi of Switzerland 3 - Boletes & Agarics 1st part p.135 [26III]
Hagara, L., Antonin, V., Baier, J., 1999 — Houby. p.171 [49]
Bon, M., 1997 — Flore Mycologique d'Europe 4. Les Clitocybes, Omphales et ressemblants. p.92 [67.4]
Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]

dane w bazie „publikacji po 2000 r.” #[1336]
Armillaria ostoyae (Romagn.) Herink · synonimy: A. obscura (Schaeff.) Herink ss. Marxm., A. polymyces (Pers.) Singer & Clemencon
publikacje: Ławrynowicz i in. 2002, Żółciak 2000, Nita i Bujakiewicz 2005, Łuszczyński 2000 a (as: Armillaria obscura), Szczepkowski i in. 2008, Żółciak 2003, Miśkiewicz 2000a, Łuszczyński 2000c (as: A. obscura), Lisiewska i Król 2007, Łuszczyński 2007, Łuszczyński 2008, Żółciak 2007, Wojewoda 2008, Fiedorowicz 2009, Kujawa 2009, Kujawa 2009a, Bujakiewicz i Stefaniak 2009, Lech i Żółciak 2006, Kałucka 2009a, Halama i Romański 2010, Szczepkowski i Sierota 2010, Friedrich 2010, Kujawa i Gierczyk 2011, Kwaśna i in. 2004, Łakomy 2006a, Ławrynowicz i in. 2002a, Adamczyk 2011, Bujakiewicz 2011, Karasiński 2009a, Stasińska 2011b, Ronikier 2012, Kujawa i Gierczyk 2013, Narkiewicz i in. 2013, Bartnik 2013, Karasiński i in. 2015, Kujawa i in. 2015 , Halama 2015, Bartnik i in. 2015 , Kwaśna i in. 2016a, Stasińska i Sotek 2016 (as: Armillaria solidipes), Wojewoda i in. 2016, Stasińska i Sotek 2017 (as: A. solidipes), Kwiatkowska 2017, Kujawa i Gierczyk 2016, Bocian i in. 2018, Gierczyk i in. 2018, Chachuła 2018, Gierczyk i in. 2019a, Ślusarczyk 2019, Kujawa i in. 2019, Brzeg i Lisiewska 2018, Chachuła i in. 2019a, Kujawa i in. 2020, Marciszewska i in. 2020, Stasińska i Sotek 2020, Szewczyk i Łakomy 2011, Friedrich 2020, Gierczyk i Kujawa 2020, Ślusarczyk 2021, Narkiewicz i in. 2019, Gierczyk i in. 2020, Fiedorowicz 2020, Wilga i Wantoch-Rekowski 2019

znaleziska Armillaria ostoyae na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.04.11

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

AB-54 352973 AB-83 310374 AB-93 308338 AB-94 319196 276243 319579 AC-23 351449 AC-37 363275 CB-16 192724 CB-48 196485 DA-70 194469 DA-80 364277 DA-81 207110 DD-95 305653 DE-45 184094 DE-47 227362 194471 DE-54 211494 DE-55 181963 119715 DE-57 119714 DE-64 350582 EC-36 293812 307233

ID119714 Armillaria ostoyae; 1,5 km SE,Ujazdówek,gm.Kobiele Wielke, DE-57; 2008.10.19; las mieszany; pozornie na ziemi kilkadziesiąt owocników-gł.w wiązkach; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: TAK, w Stacji ZBŚRiL PAN, 1/JN/13.12.08, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008. Przegląd Przyrodniczy 22(1): 17-83
uwagi: 51 2'17,15"N 19 40'2,12"E

fot. 213436 fot. 213437

więcej zdjęć w tym wątku https://www.bio-forum.pl/messages/33/211349.html

ID119715 Armillaria ostoyae; 1,2 SE,Brodowe,gm.Radomsko, DE-55; 2008.10.18; liściasta kępa w lesie sosnowym; pojedynczo i wiązkami-kilkadziesiąt owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Anna Kujawa; eksykat: TAK, w Stacji ZBŚRiL PAN, 2/JN/13.12.08, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008. Przegląd Przyrodniczy 22(1): 17-83
uwagi:
fot. 213441 fot. 213442

więcej zdjęć tutaj https://www.bio-forum.pl/messages/33/211379.html

ID181963 Armillaria ostoyae; 1,3 km SW,Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2010.10.03; zadrzewienia nad strumieniem -brzozy,wierzby,olchy,czeremchy i inne; na żywej brzozie w wiązkach, ok. 80 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 23/JN/10.02.11, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44
uwagi: Zdjęcia w tym wątku https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/392594.html

ID184094 Armillaria ostoyae; 1 km S, Borowa, gm.Dobryszyce, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-45; 2010.09.21; las mieszany-dąb,wiąz,brzoza,sosna;podrost-dąb,świerk,leszczyna i in; pozornie na ziemi pojedynczo i wiązkach -ponad 25 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 1/JN/26.05.11, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44
uwagi: 51 10 52,5 N ; 19 22 57,9 E

fot. 402468 fot. 402469 fot. 402470 fot. 402471 fot. 402472 fot. 402473

ID192724 Armillaria ostoyae; Kościerzyna, pow. kościerski, woj. pomorskie, CB-16; 2011.10.16; las bukowy z domieszką świerka (większość świerka wycięta); na pniach buka i świerka kilkanaście pni po kilkadziesiąt owocników,także pojedyńcze na drewnie zagrzebanym w ziemi; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Anna Kujawa; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 10/MWR/24.11.11, tak, notatka: https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/450762.html; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44
uwagi: fot. 450865

ID194469 Armillaria ostoyae; Rezerwat Przyrody Zajęcze Wzgórze Sopot, pow. Sopot, woj. pomorskie, DA-70; 2011.11.30; Las mieszany,buk,dąb,sosna; na drewnie kilkaset owocników w rozproszeniu; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: ZBŚRiL PAN, 6/MWR/21.03.12, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 459733 fot. 459734
Forma ochrony -Rezerwat Przyrody

ID194471 Armillaria ostoyae; 1,5 km W od wsi Wola Kotkowska, gm.Gorzkowice, pow. piotrkowski, woj. łódzkie, DE-47; 2011.10.21; las mieszany z przewagą drzew liściastych (gł. dęby i graby) z gęstym podszytem i podrostem mieszanym (gł.jodły i graby); pozornie na ziemi pomiędzy drzewami i u ich podstaw w wiązkach, dość licznie; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 5/JN/20.12.11, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44
uwagi: 51st 9' 25,92" N ; 19st 35' 34,18" E

fot. 459747 fot. 459748 fot. 459749 fot. 459750 fot. 459751 fot. 459752 fot. 459753 fot. 459754

ID196485 Armillaria ostoyae; Ocypel Bory Tucholskie, pow. starogardzki, woj. pomorskie, CB-48; 2011.09.23; Las mieszany wokół jeziora Ocypel Mały olsza,brzoza; drzewo liściaste kilkadziesiąt owocników w kępkach; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 469936
forma ochrony-Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie

ID207110 Armillaria ostoyae; Gdańsk Górki Zachodnie, pow. gdański, woj. pomorskie, DA-81; 2012.10.23; Las sosnowy z domieszką brzozy; korzenie kilka owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: ZBŚRiL PAN, 8/MWR/6.12.12, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 526330

ID211494 Armillaria ostoyae; 1 km W od wsi Adamów, gm.Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-54; 2012.10.20; las mieszany z przewaga dębów; na pniakach, prawdopodobnie dębowych kilkadziesiąt owocników w wiązkach; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: ZBŚRiL PAN, 16/JN/26.12.13, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 6' 3" N i 19st 16' 33"

fot. 548896 fot. 548897 fot. 548898 fot. 548899 fot. 548900 fot. 548901

ID227362 (potwierdzenie 194471) Armillaria ostoyae; 1,5 km W od wsi Wola Kotkowska, gm.Gorzkowice, pow. piotrkowski, woj. łódzkie, DE-47; 2013.10.11; las mieszany z przewagą drzew liściastych (gł. dęby i graby) z gęstym podszytem i podrostem mieszanym (gł.jodły i graby); pozornie na ziemi pomiędzy drzewami i u ich podstaw licznie; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, przy pierwotnym zgłoszeniu, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 618389 fot. 618390 fot. 618391

ID276243 Armillaria ostoyae; 1,5 km na E od Dobropola Gryfińskiego, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-94; 2015.11.11; kwaśna buczyna; na odziomku uschniętego, małego świerczka w wiązce - 4 owocniki; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak - zostanie przesłany do Kustosza, tak, notatka: tak
uwagi: Omówiona w wątku: https://www.bio-forum.pl/messages/33/818593.html
fot. 823309 fot. 823310 fot. 823311

ID293812 Armillaria ostoyae; ok.1km na E od miejscowości Karwacz, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC-36; 2016.10.31; las mieszany sosna,dąb,modrzew,brzoza; na korzeniach pniaka sosnowego,pozornie na ziemi dwie wiązki trzy i cztery owocniki; leg. Romuald Tomaszewski; det. R.Tomaszewski,potwierdziły na podstawie zdjęć A.Kujawa iB. Łyszkowska; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: https://www.bio-forum.pl/messages/33/886833.html

ID305653 Armillaria ostoyae; Pawlikowice, 2 km na północny zachód od wsi, pow. pabianicki, woj. łódzkie, DD-95; 2017.09.23; las mieszany, jodła, dąb, sosna.; na pniach jodłowych masowo; leg. Beata Łyszkowska; det. Beata Łyszkowska; eksykat: tak, wyślę do Ani, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 948543 fot. 948544
Grzyb bardzo pospolity w tym ATPOL

ID307233 Armillaria ostoyae; Święte Miejsce,gmPrzasnysz, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC-36; 2017.10.18; teren przykościelny; Na pniaku prawdopodobnie sosnowym Wiązkami,kilkadziesiątowocników; leg. Romuald Tomaszewski; det. B.Łyszkowska,R.Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: https://www.bio-forum.pl/messages/33/955415.html

ID308338 Armillaria ostoyae; Puszcza Bukowa, 1,8 km na NW od Binowa, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-93; 2017.10.11; żyzna buczyna (młodnik ze starymi pniakami); na silnie zmurszałym odziomku po starym buku w wiązkach - kilkadziesiąt owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak - zostanie przesłany do Kustosza, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 959793 fot. 959794 fot. 959795 fot. 959796 fot. 959797

ID310374 Armillaria ostoyae; Puszcza Bukowa, 0,3 km na SE od wiaduktu autostrady A6 nad Drogą Chojnowską, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-83; 2017.10.13; kwaśna buczyna przy łęgu olszowym; na ziemi łanowo - kilkaset owocników; leg. Grazyna Domian; det. Beata Łyszkowska; eksykat: Tak, Stacja Badawcza ISRiL PAN 3/GD/05.05.2019, tak, notatka: tak
uwagi: gatunek omówiony w wątku: https://www.bio-forum.pl/messages/33/968115.html

ID319196 Armillaria ostoyae; Puszcza Bukowa (rez. Osetno), 1,8 km na E od Dobropola Gryfińskiego, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-94; 2018.10.27; żyzna buczyna; na ziemi przy zmurszałym pniaku Bk w wiązce; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak - zostanie przesłany do Kustosza, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1032331 fot. 1032332 fot. 1032333 fot. 1032334 fot. 1032335

ID319579 Armillaria ostoyae; Puszcza Bukowa (rez. Osetno), 2 km na W od Kołbacza, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-94; 2018.10.27; drzewostan świerkowy; na ziemi pod świerkami w wiązkach i pojedynczo; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak - zostanie przesłany do Kustosza, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1034287 fot. 1034288 fot. 1034289 fot. 1034290 fot. 1034291 fot. 1034292

ID350582 Armillaria ostoyae; 2 km NW od wsi Kruszyna; gm. Kruszyna, pow. częstochowski, woj. śląskie, DE-64; 2021.09.25; las mieszany -dąb, brzoza, osika, świerk; na korzeniach martwego świerka ponad 100 owocników w wiązkach; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: GPS: 50st 58' 55" N 19st 15' 22,5" E

fot. 1271336 fot. 1271337 fot. 1271338 fot. 1271339 fot. 1271340 fot. 1271341 fot. 1271342 fot. 1271343

ID351449 Armillaria ostoyae; Pojezierze Myśliborskie (prop. rez. Jezioro Górne), 1 km na SW od Górnowa, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AC-23; 2021.10.19; las mieszany (Bk, So, Db); na ziemi w wiązce - kilkanaście owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1279809 fot. 1279810 fot. 1279811 fot. 1279812

ID352973 Armillaria ostoyae; Puszcza Goleniowska (prop. rez. Przełomowa Dolina Gowienicy), 2,6 km na NE od Krokorzyc, pow. goleniowski, woj. zachodniopomorskie, AB-54; 2021.11.14; bór świerkowy; na ziemi w wiązkach; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1295167 fot. 1295168 fot. 1295169 fot. 1295170 fot. 1295171

ID363275 Armillaria ostoyae; Równina Pyrzycka (Barlinecki PK, prop. rez. Źródła Płoni) 1,2 km N od miejscowości Krzynka, pow. myśliborski, woj. zachodniopomorskie, AC-37; 2022.10.23; kwaśna dąbrowa; na ziemi kilkanaście owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1388444 fot. 1388445 fot. 1388446 fot. 1388447 fot. 1388448

ID364277 Armillaria ostoyae; Gdańsk-Oliwa, Szpital Dziecięcy, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, DA-80; 2022.10.14; trawnik z grabami; ziemia wśród pawężnicy w wiązkach i pojedynczo; leg. Marian Sęktas; det. Marian Sęktas; eksykat: TAK zostanie wysłany do kustosza, tak
uwagi: fot. 1396760 fot. 1396761 fot. 1396762 fot. 1396763 fot. 1396764