Armillaria lutea (opieńka żółtawa)

cechy makroskopowe

Kapelusz higrofaniczny, czerwonobrązowy, mięsnobrązowy do różowobrązowego, suchy jaśniejszy, młode ciemniejsze, często z oliwkowym odcieniem; 25-100 mm średnicy, początkowo stożkowaty, z wiekiem wypukły do płaskiego; powierzchnia z brązowymi, żółtobrązowymi, barwą zbliżone do kapelusza, koncentrycznie rozmieszczonymi łuseczkami i kłaczkami, łuseczki dość długie (1-1.5 mm długości), zwykle długo utrzymują się na powierzchni kapelusza; brzeg początkowo podwinięty, prześwitująco prążkowany.

space

Trzon w górze jasnobrązowy, ku podstawie ciemniejszy, brązowy, u samej podstawy żółtozielony; 40-100 × 6-18 mm, równogruby, u podstawy ±bulwkowato rozszerzony; powierzchnia trzonu poniżej pierścienia pokryta zwykle obficie żółtawymi, pomarańczowożółtymi, brązowywi kłaczkowatymi resztkami osłony, gęściej w odcinku bliższym pierścienia. Pierścień wełnisty, nietrwały, niekiedy grubszy i dość trwały, na spodniej strony z żółtawymi, brązowiejącymi kłaczkami. Ryzomorfy z reguły obecne i liczne u podstawy trzonu.

space

Barwa wysypu zarodników biaława.

jadalne czy trujące? 🟢 🛒

dopuszczony do obrotu 🛒

ważne! dla grzybiarzy

Jadalna podobnie jak i pozostałe opieńki. Zobacz uwagi na stronie rodzaju opieńka (Armillaria).

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Częsta. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w luźnych wiązkach, na korzeniach, pniakach i pniach drzew liściastych, z reguły na martwym drewnie (grab, buk, orzech włoski, dąb, robinia), rzadko na iglastych; często owocniki wyrastają z ziemi, w znacznej odległości od najbliższego drzewa. U podstawy trzonu z reguły występują ryzomorfy. Unika gleb kwaśnych.

uwagi

W lasach liściastych, rzadko spotyka się podobną opieńką cebulotrzonową (Armillaria cepistipes). Jej owocniki są zwykle drobniejsze, łuski na kapeluszu drobniejsze, ciemniejsze i zgrupowane w centrum; trzon jest niemal nagi, pozbawiony znaczniejszych resztek osłony, pierścień bardzo słaby, często niewidoczny.

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Adamczyk (1996)^[2591]Adamczyk (1996) Les champignons supérieurs des hêtraies du nord du Plateau de Częstochowa (Pologne méridionale).^[2591], Adamczyk (2003)^[1264]Adamczyk (2003) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu leśnego „Ostrężnik” na obszarze projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego (Wyżyna Częstochowska).^[1264] (as: A. bulbosa), Adamczyk (2003)^[1263]Adamczyk (2003) Grzyby wielkoowocnikowe zespołów Tilio-Carpinetum melittetosum i Calamagrostio-Quercetum petraeae rezerwatu leśnego Zielona Góra w północnej części Wyżyny Częstochowskiej.^[1263] (as: A. bulbosa), Adamczyk (2007)^[1268]Adamczyk (2007) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu Babsk w województwie łódzkim na tle przemian jego szaty roślinnej.^[1268], Bartnik et al. (2015)^[1300]Bartnik et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe w lesie gospodarczym i chronionym.^[1300] (as: A. gallica), Behnke-Borowczyk et al. (2018)^[1305]Behnke-Borowczyk et al. (2018) Abundance and diversity of fungi in oak wood.^[1305] (as: A. gallica), Bujakiewicz & Springer (2009)^[1350]Bujakiewicz & Springer (2009) Udział macromycetes w lasach łęgowych rezerwatu "Buki nad Jeziorem Lutomskim” (Nadleśnictwo Sieraków).^[1350], Chachuła (2023)^[3714]Chachuła (2023) Grzyby wielkoowocnikowe stwierdzone w 2014 i 2022 roku na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego.^[3714] (as A. gallica), Chachuła et al. (2015)^[1372]Chachuła et al. (2015) Grzyby Cieszyna.^[1372], Chachuła et al. (2019)^[1382]Chachuła et al. (2019) Grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes) stwierdzone w 2018 roku na terenie Babiogórskiego Parku Narodowego.^[1382] (as: A. gallica), Chachuła et al. (2021)^[1375]Chachuła et al. (2021) Materiały do poznania różnorodności grzybów wielkoowocnikowych Ustronia w województwie Śląskim.^[1375], Friedrich (2010)^[1460]Friedrich (2010) Mycological relationships in lowland acidophilous beech forest (Luzulo pilosae-Fagetum) in the Puszcza Wkrzańska forest (NW Poland).^[1460], Friedrich (2020)^[1466]Friedrich (2020) Grzyby wielkoowocnikowe Ogrodu Dendrologicznego w Przelewicach. Arboretum Przelewice, Wyd. Poligraf. ^[1466], Gierczyk et al. (2014)^[1493]Gierczyk et al. (2014) Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.^[1493], Gierczyk et al. (2015)^[1491]Gierczyk et al. (2015) XX Jubileuszowa Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.^[1491], Gierczyk et al. (2018)^[1501]Gierczyk et al. (2018) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Western Sudety Mountains and Western Sudety Foothills (SW Poland). Part 1.^[1501], Gierczyk et al. (2019)^[1495]Gierczyk et al. (2019) Macrofungi of the Bieszczady Mountains.^[1495], Gierczyk et al. (2019)^[1510]Gierczyk et al. (2019) XXIV Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.^[1510], Gierczyk et al. (2020)^[1497]Gierczyk et al. (2020) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), Part 2.^[1497], Halama (2015)^[1546]Halama (2015) Grzyby makroskopijne (macromycetes).^[1546], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643], Kujawa (2009)^[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.^[1752], Kujawa & Gierczyk (2011)^[1771]Kujawa & Gierczyk (2011) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008.^[1771], Kujawa & Gierczyk (2013)^[1774]Kujawa & Gierczyk (2013) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011.^[1774], Kujawa & Gierczyk (2016)^[1776]Kujawa & Gierczyk (2016) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IX. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2013.^[1776], Kujawa et al. (2015)^[1780]Kujawa et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego. Przewodnik terenowy.^[1780], Kujawa et al. (2019)^[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.^[1779], Kujawa et al. (2023)^[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.^[3757], Kwaśna et al. (2016)^[1819]Kwaśna et al. (2016) Zbiorowiska grzybów w rozkładającym się drewnie dębu i sosny.^[1819] (as: A. gallica), Łakomy (2006)^[1852]Łakomy (2006) Environmental conditions of deciduous tree stumps colonization by chosen saprotrophic fungi species and Armillaria spp. Abstract of habilitation thesis.^[1852] (as: A. gallica), Łuszczyński (2007)^[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.^[1896], Łuszczyński (2008)^[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.^[1898] (as: A. gallica), Nita i Bujakiewicz (2005)^[2010]Nita i Bujakiewicz (2005) Grzyby wielkoowocnikowe w fitocenozach łęgu wiązowego Querco-Ulmetum minoris i olsu Carici elongatae-Alnetum w Lesie Złotowskim (Pomorze Zachodnie). Bad. Fizjogr. Pol. Zach. B, 54: 7-33^[2010] (as: Armillaria gallica), Ronikier (2012)^[2144]Ronikier (2012) Fungi of the Sarnia Skała massif in the Tatra Mountains (Poland).^[2144], Rutkowski et al. (2014)^[2186]Rutkowski et al. (2014) Grzyby i śluzowce.^[2186], Stasińska et al. (2024)^[3924]Stasińska et al. (2024) Różnorodność grzybów wielkoowocnikowych na obszarach objętych ochroną na przykładzie rezerwatu Paraszyńskie Wąwozy (Pomorze, północno-zachodnia Polska).^[3924] (as Armillaria gallica), Szczepkowski et al. (2011)^[2348]Szczepkowski et al. (2011) XVII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej w Hajnówce.^[2348], Szewczyk & Łakomy (2011)^[2370]Szewczyk & Łakomy (2011) Occurrence of Armillaria species in Siemianice Experimental Forest District.^[2370] (as: A. gallica), Szewczyk et al. (2015)^[3446]Szewczyk et al. (2015) Populations of Armillaria species in pine plantations in west-central Poland.^[3446] (as Armillaria gallica), Ślusarczyk (2019)^[2393]Ślusarczyk (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.^[2393], Turnau (1990)^[3316]Turnau (1990) Heavy metal uptake by Armillaria lutea growing in a Pino-Quercetum forest treated with cadmium dust.^[3316], Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)^[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.^[2488], Wojewoda et al. (2016)^[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).^[2542], Żółciak (2000)^[2573]Żółciak (2000) Species of Armillaria in the Wielkopolsko-Pomorski Forest Region (NW Poland).^[2573] (as: Armillaria galica), Żółciak (2003)^[2574]Żółciak (2003) Rozmieszczenie grzybow z rodzaju Armillaria w Polsce oraz ich rosliny zywicielskie.^[2574] (as: A. gallica)

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 29.04.2025 20:54 1 znaleziska Armillaria lutea (opieńka żółtawa) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

AB38 337036 AB53 352066 AB83 327583 AB93 119782 AB94 298807 308328 AC12 351977 DA95 362278 DE46 363680 DE47 194472 211492 DE55 181964 226913 DE57 362661

ID 119 782 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: Puszcza Bukowa, ok. 2,5 km na NW od Binowa, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB93; data zbioru: 26 paź 2008; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: krawędź źródliska w buczynie, na korzeniach olszy, w wiązkach; leg. Grazyna Domian, det. Grażyna Domian; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 9/GD/29.12.08; uwagi: Opieńka żółta; fot.213663 fot.213664 fot.213665 fot.213666 [notatka: tak] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008. Przegląd Przyrodniczy 22(1): 17-83;

ID 181 964 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: 1,3 km SW,Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE55; data zbioru: 3 paź 2010; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: zadrzewienia nad strumieniem -brzozy,wierzby,olchy,czeremchy i inne, na pniu powalonej wierzby, pojedynczo i wiązkach, 130-150 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: ZBŚRiL PAN, 3/JN/26.12.13; uwagi: Zdjęcia w wątku [bf:392610] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 392610 ;

ID 194 472 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: 1,4 km N od wsi Wąglin, gm.Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE47; data zbioru: 21 paź 2011; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las brzozowo-sosnowy, na ziemi i u podstaw pni, również na pniakach, pojedynczo i w małych wiązkach; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 6/JN/20.12.11; uwagi: 51st 9' 12,93" N ; 19st 34' 18" E; fot.459764 fot.459765 fot.459766 fot.459767 fot.459768 fot.459769 fot.459770 fot.459771 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44;

ID 211 492 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: 1,5 km W od wsi Wola Kotkowska, gm.Gorzkowice, pow. piotrkowski, woj. łódzkie [51st 9' 26" N i 19st 35' 39" E], DE47; data zbioru: 19 paź 2012; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las liściasty -gł. dęby i graby, z gęstym mieszanym podrostem i podszytem, na zmurszałym pniaku i tuż obok niego, w wiązkach i pojedynczo -ponad 25 owocników; leg. Jacek Nowicki, det. Anna Kujawa; eksykat: ZBŚRiL PAN, 15/JN/26.12.13; uwagi: fot.548883 fot.548884 fot.548885 fot.548886 fot.548887 fot.548888 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 226 913 oznaczenie: Armillaria lutea; • potwierdzenie ID181 964; lokalizacja: 1,3 km SW od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE55; data zbioru: 22 wrz 2013; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: zadrzewienia nad rzeczką Widzówką -brzozy, wierzby, olchy, czeremchy i inne, na pniu powalonej wierzby, pojedynczo i wiązkach, ponad 100 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, przy pierwotnym zgłoszeniu; uwagi: fot.616162 fot.616163 fot.616164 fot.616165 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 298 807 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: Puszcza Bukowa, 0,8 km na N od Kołowa, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB94; data zbioru: 10 paź 2015; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: łęg źródliskowy, na murszejących pniakach Ol i Bk, w wiązkach i grupach - kilkadziesiąt owocników; leg. det. Grazyna Domian; eksykat: tak - zostanie przesłany do Kustosza; uwagi: fot.915577 fot.915578 fot.915579 fot.915580 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 308 328 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: Puszcza Bukowa, między Jez. Glinna i Jez. Leniwym, 1,8 km na NW od miejscowości Glinna, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB94; data zbioru: 1 paź 2017; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: łęg olszowo-jesionowy, na liściastej kłodzie, w wiązkach i grupach - kilkanaście owocników; leg. det. Grazyna Domian; eksykat: Tak, Stacja Badawcza ISRiL PAN 4/GD/19.04.2019; uwagi: fot.959722 fot.959723 fot.959724 fot.959725 fot.959726 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 327 583 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: Dolina Dolnej Odry (Zaleskie Łęgi), 0,5 km na E od Mostu Pomorzan nad Odrą Zachodnią w Szczecinie, pow. Szczecin, woj. zachodniopomorskie, AB83; data zbioru: 17 paź 2019; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: łęg olszowo-topolowy, pniaki liściaste, kłoda liściasta, ziemia, w wiązkach po kilka owocników; leg. det. Grazyna Domian; eksykat: tak; uwagi: fot.1111598 fot.1111599 fot.1111600 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 337 036 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: prop. rez. Płoty w gm. Płoty, 1 km na W od miejscowości Kocierz, pow. gryficki, woj. zachodniopomorskie, AB38; data zbioru: 8 paź 2020; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: grąd, na ziemi, pniakach i wywrotach drzew liściastych, w wiązkach - łącznie kilkaset owocników; leg. det. Grazyna Domian; eksykat: tak; uwagi: fot.1178654 fot.1178655 fot.1178656 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 351 977 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: Dolina Dolnej Odry (prop. rez. Widuchowskie Górki), 2,3 km na SW od Dębogóry, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AC12; data zbioru: 28 paź 2021; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: grąd, na konarze Fagus sylvatica, w grupie - kilka owocników; leg. det. Grazyna Domian; eksykat: tak; uwagi: fot.1285983 fot.1285984 fot.1285985 fot.1285986 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 352 066 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: Równina Goleniowska (prop. rez. Krzewina), 0,2 km na N od miejscowości Krzewina, pow. goleniowski, woj. zachodniopomorskie, AB53; data zbioru: 30 paź 2021; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las mieszany, na ziemi pod Robinia pseudoacacia, w grupie - kilka owocników; leg. det. Grazyna Domian; eksykat: tak; uwagi: fot.1286688 fot.1286689 fot.1286690 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 362 278 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: Wysoczyzna Elbląska, okolice Jagodna, 1,1 km. NEE od ośrodka Rangóry, pow. elbląski, woj. warmińsko-mazurskie [54°14'43.5"N 19°24'47.4"E], DA95; data zbioru: 6 paź 2022; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Buczyna, na spróchniałym pniaku buka, kilkadziesiąt owocników; leg. det. Stanisław Kosiński; eksykat: tak; uwagi: wątek: [bf:1379681] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 1379681 ;

ID 362 661 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: 1,5 km N od wsi Kobiele Wielkie; gm. Kobiele Wielkie, pow. radomszczański, woj. łódzkie [GPS: 51,0480 19,6172], DE57; data zbioru: 13 paź 2022; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: bór sosnowy z domieszką dębów, z liściastym podrostem i II piętrem -brzozy, buki i inne, gł. na ziemi, również na kłodach i pniakach, b. licznie; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie; uwagi: fot.1384288 fot.1384289 fot.1384290 fot.1384291 fot.1384292 fot.1384293 fot.1384294 fot.1384295 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 363 680 oznaczenie: Armillaria lutea; lokalizacja: 1,2 km W od wsi Kletnia; gm. Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie [GPS: 51,1588 19,4740], DE46; data zbioru: 30 paź 2022; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las mieszany -olcha, brzoza, świerk, sosna, na i przy zmurszałym pniaku liściastego drzewa, grupa ponad 30 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie; uwagi: fot.1391780 fot.1391781 fot.1391782 fot.1391783 fot.1391784 fot.1391785 fot.1391786 fot.1391787 fot.1391788 [notatka: nie] [fotografie: tak];