Tx: 2123
grzyby.pl

Phallus impudicus L.

sromotnik smrodliwy, sromotnik bezwstydny, "czarcie jajo", Stink Horn /en/
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Phallus impudicus (sromotnik smrodliwy)
Phallus impudicus (sromotnik smrodliwy)
w pełni rozwinięty owocnik, od góry główki już wyjedzona masa zarodnikowa
Phallus impudicus (sromotnik smrodliwy)
młody rozwijający się owocnik

owocnik

Phallus impudicus (sromotnik smrodliwy)
Phallus impudicus (sromotnik smrodliwy)
Początkowo rozwija się pod ziemią jako jajowaty twór, rozmiarów 40-60 x 30-50 mm, w tym stadium jest okryty białawą, kremową lub żółtawą osłoną, gładką lub słabo żyłkowaną a u postawy pofałdowaną; do podłoża jest przymocowany za pomocą mocnych, korzeniastych, białych sznurów grzybni; pod wierzchnią białawą osłoną znajduje się druga gruba, galaretowata barwy żółtawej. W końcowej fazie rozwoju "jajo" wystaje na powierzchnię ziemi.

Następny etap rozwoju przebiega bardzo szybko (nawet w czasie poniżej 2h) - tak że prawie nie zdarza się widzieć owocników w pośredniej fazie rozwoju - osłona pęka (pozostaje po niej pochwa) i szybko, wyrasta z niej trzon z główką.

Trzon białawy, 100-200 (300) x 30-50 mm, równogruby nieco zwężający się ku górze, powierzchnia gąbczasta, wnętrze puste; jest bardzo kruchy.

Główka jest pokryta miękką, śluzowatą masą zarodnikonośną (glebą) barwy ciemnozielonej do oliwkowozielonej, 20-40 mm średnicy; przyrośnięta jedynie na szczycie, poza tym przylegająca. Masa zarodnikonośna wydziela nieprzyjemny zapach padliny - wyczuwalny z odległości kilkunastu metrów. Zwabia on padlinożerne muchy, które wyjadają masę zarodnikonośną i tym samym rozprzestrzeniają zarodniki grzyba. Po wyjedzeniu warstwy zarodnikonośnej pozostaje biała konstrukcja główki z komorami przypominającymi plaster pszczeli.

Fruitbody develops in soil as egg-like structure, 40-60 x 30-50 mm, it is covered with thin, whitish, cream or yellowish membrane, surface smooth or slightly reticulate, at egg's base undulating, egg is attached to ground with rhizoides; below whitish membrane is thick gelatinous yellowish layer. At the end of egg phase the top of it could be seen above ground.
Next phase of development is rapid (in few hours, even less then two) - egg membrane is cracking (the remains forms volva) and whitish stipe with olive-green top is rapidly growing.
Stipe whitish 100-200 (300) x 30-50 mm, equal or tapered at top, surface spongy, hollow; fragile. Cap surface covered with dark green to olive-green slimy gleba, 20-40 mm in diameter, attached at the apex, below only appressed. Its disgusting odour of rotting flesh attracts flies which eat gleba and disperse spores. Cap with eaten gleba is whitish with honeycomb structure.

zarodniki

Masa zarodników zielonkawa. Zarodniki owalno-elipsoidalne, gładkie, barwy zielonkawej (bladożółtej), 3.5-5 x 1.5-2 µm.
Gleba green. Spores ovoid-ellipsoid, smooth, greenish-yellowish, 3.5-5 x 1.5-2 µm.

występowanie

Jest w czekliście. [105]
Do 2004r. gatunek ten znajdował się na liście chronionych. Z uwagi na pospolite występowanie został z niej usunięty.
Phallus impudicus (sromotnik smrodliwy)
sromotnikowe "jajo"
Bardzo pospolity. Owocniki wyrastają od późnej wiosny do jesieni, najwięcej latem; często w grupach, w lasach iglastych i liściastych, w miejscach żyznych i wilgotnych, także w parkach i ogrodach. Saprotrof lub pasożyt na korzeniach roślin.

Jeden z niewielu gatunków, które człowiek może znaleźć 'na węch' z odległości wielu metrów.

Very common. Spring-fall, most often in summer, in coniferous and hardwood forests, solitary or gregarious in rich and wet places.

jadalne czy trujące? 🟡🟢

Młode owocniki jadalne[105] tj. może być jedzony gdy znajduje się w fazie "jaja". Wtedy nie ma jeszcze nieprzyjemnego zapachu i ma smak rzodkiewki. Jaja smażone na tłuszczu przypominają w smaku rybę.[10]
Could be eaten when in "egg" stadium (odourless) but there is little reason to do it.
Diatyophora duplicata
Phallus indusiatus (sromotnik woalkowy)
Istnieje odmiana sromotnika z krótką siateczką (induzjum) poniżej główki Phallus impudicus var. pseudoduplicatussromotnik woalkowy (Phallus indusiatus).

There is form with short reticulate collar bellow cap - Phallus impudicus var. pseudoduplicatus or sromotnik woalkowy (Phallus indusiatus).

Bliski gatunek sromotnik fiołkowy (Phallus hadriani) wyróżnia się purpurową barwą osłony "jaja", rośnie głównie na wydmach nadmorskich wśród traw i na innych piaszczystych, suchych i ciepłych siedliskach na terenie całego kraju.

Very close sromotnik fiołkowy (Phallus hadriani) differs with purple "egg shell" when young. Grows on costal dunes and in other dry, warm, sandy habitats.

Podobną formę ma mądziak psi (Mutinus caninus) - tworzy mniejsze i bardziej wiotkie owocniki, z główką (pod wartwą zarodnikonośną) barwy pomarańczowej do malinowoczerwonej. Główka jest silnie zrośnięta z trzonem.

mądziak psi (Mutinus caninus) develops smaller and slender fruitbodies, with orange to red cap surface below gleba.

W mowie potocznej funkcjonuje nazwa sromotnik zarówno w odniesieniu do sromotnika smrodliwego (Phallus impudicus), jak i w odniesieniu do "muchomora sromotnikowego tj. muchomora zielonawego (Amanita phalloides). Ta synonimia powoduje oczywiste zamieszanie w sytuacji, gdy dwie komunikujące się ze sobą osoby używają nazwy sromotnik w odmiennym znaczeniu.

wybrane okazy · selected collections

#4
04 07 16 - 1
/Wrocław, Las Ratyński/
#5
04 07 04 - 5
/okolice Turwi/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji