grzyby.pl

Galerina marginata (Batsch) Kühner

hełmówka jadowita, hełmówka obrzeżona
Galerina unicolor (Vahl) Singer [główna w czekliście]
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
• GBIF jako synonim podaje też hełmówkę jesienną (Galerina autumnalis) i Galerina unicolor (Vahl) Singer ("hełmówka jednobarwna"); w czekliście /Wojewoda W., 2003 [105]/ i Mycobank są podane jako osobne gatunki. (2022-11-29)
Galerina marginata (hełmówka jadowita)
pokrój; 08.10.2005, Slovakia, Strazovske vrchy Mts., Domanizska Lehota, valley Hodon (DOM1, Q6977c); copyright © by Marek Snowarski
Galerina marginata (hełmówka jadowita)
kapelusz i pierścień
Galerina marginata (hełmówka jadowita)
blaszki i trzon
Galerina marginata (hełmówka jadowita)
pokrój
Galerina marginata (hełmówka jadowita)
pokrój
Galerina marginata (hełmówka jadowita)
pokrój

owocnik

Kapelusz higrofaniczny, wilgotny ochrowobrązowy do ciemnobrązowego, czerwonawobrązowego, suchy żółtobrązowy; (10) 15-25 (40) mm średnicy, początkowo półkulisty, wypukły z wiekiem płaski, w centrum z zagłębieniem lub szerokim garbkiem; powierzchnia gładka, sucha, matowa lub nieco lśniąca; w młodości przy brzegu z włókienkami osłony; brzeg równy, ostry, wilgotny nieco prześwitująco prążkowany.

Blaszki jasnobrązowe, z wiekiem czerwonawobrązowe; szerokie, przy trzonie wykrojone ząbkiem i szeroko przyrośnięte; ostrze biało oprószone.

Trzon żółtobrązowy do ciemnobrązowego; 25-60 x 1.5-5 mm, równogruby, pełny, z wiekiem pusty; pierścień włóknisty lub ±błoniasty, zwisający, nietrwały, białawy, zwykle brązowo zabarwiony przez zarodniki; powierzchnia poniżej pierścienia wyraźnie biało kłaczkowato-włóknista na brązowym tle, powyżej pierścienia biało ziarnista na ochrowym tle.

Miąższ jasnoochrowy do brązowego, cienki; zapach i smak mączne, łagodne. Lepiej nie wykonywać próby smakowej bo grzyb silnie trujący.

Barwa wysypu zarodników rdzawobrązowy.Kapelusz higrofaniczny, wilgotny ochrowobrązowy do ciemnobrązowego, czerwonawobrązowego, suchy żółtobrązowy; (10) 15-25 (40) mm średnicy, początkowo półkulisty, wypukły z wiekiem płaski, w centrum z zagłębieniem lub szerokim garbkiem; powierzchnia gładka, sucha, matowa lub nieco lśniąca; w młodości przy brzegu z włókienkami osłony; brzeg równy, ostry, wilgotny nieco prześwitująco prążkowany.

space

Trzon żółtobrązowy do ciemnobrązowego; 25-60 x 1.5-5 mm, równogruby, pełny, z wiekiem pusty; pierścień włóknisty lub ±błoniasty, zwisający, nietrwały, białawy, zwykle brązowo zabarwiony przez zarodniki; powierzchnia poniżej pierścienia wyraźnie biało kłaczkowato-włóknista na brązowym tle, powyżej pierścienia biało ziarnista na ochrowym tle.

space

Barwa wysypu zarodników rdzawobrązowy.

Pileus hygrophanous, when moist ochre-brown to dark brown, reddish-brown, dry yellow-brown; (10) 15-25 (40) in diameter, initially hemispherical, convex with age plane, depressed or otherwise broadly umbonate; surface smooth, dry, dull or slightly glossy; when young with velar fibrils at the margin; margin entire, acute, when moist somewhat translucent-striate.
Lamellae light brown, with age reddish-brown; broad, at the stipe notched and adnate; edge white tomentose.
Stipe yellow-brown to dark brown; 25-60 x 1.5-5 mm, equal, solid, hollow with age; the ring fibrous or membranous, pendant, fleeting, off-white, usually brown coloured by spores; surface below the ring distinctively white floccose-fibrillose on brown background, above the ring white granular on ochre background.
Flesh light ochre to brown, thin; smell and taste farinaceous, mild. Better not attempt a palatability testing as the fungus is strongly poisonous.
Spore print rusty-brown.

space

cechy mikroskopowe

Zarodniki migdałowate, umiarkowanie brodawkowane, z wyraźną łysinką (suprahilar plage), 8.5-10 × 5-5.5 µm [102], 7.7-10.6 × 4.7-6.5 µm [26V], 8-11 × 5-6.5 µm [106].

Cheilocystydy butelkowate lub wrzecionowate, 45-70 x 8-16 µm [102]; pleurocystydy nieliczne, podobne lecz nieco większe [26V].

Skórka kapelusza ze słabo rozwiniętą warstwą śluzowaciejących strzępek (ixocutis).Zarodniki migdałowate, umiarkowanie brodawkowane, z wyraźną łysinką (suprahilar plage), 8.5-10 × 5-5.5 µm [102], 7.7-10.6 × 4.7-6.5 µm [26V], 8-11 × 5-6.5 µm [106].

space

Skórka kapelusza ze słabo rozwiniętą warstwą śluzowaciejących strzępek (ixocutis).

Spores ellipsoid do ovate, moderately verrucose, with plage, -10.5 x 5-5.5 µm [102]) . Cheilocystidia lagegeniform to fusiform, 30-60 x 8-18 µm; pleurocystidia not abundant, simillar but bigger.

space

występowanie

Jest w czekliście.[105]
Częsta. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo, częściej w grupach lub prawie w wiązkach, na rozkładającym się drewnie drzew iglastych (te z drzew liściastych należą do innych podobnych gatunków [26V]), także na trocinach, zżynkach i pniakach oraz na zagrzebanym drewnie.Częsta. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo, częściej w grupach lub prawie w wiązkach, na rozkładającym się drewnie drzew iglastych (te z drzew liściastych należą do innych podobnych gatunków [26V]), także na trocinach, zżynkach i pniakach oraz na zagrzebanym drewnie.
Common. Summer-fall, solitary, gregarious or semiclustered, on dead conifer wood (on hardwood are other Galerina species [26V]), on sawdust, wood chips, stumps or buried wood.
Common. Summer-fall, solitary, gregarious or semiclustered, on dead conifer wood (on hardwood are other Galerina species [26V]), on sawdust, wood chips, stumps or buried wood.

jadalne czy trujące? 🔴

Śmiertelnie trująca o toksynach analogicznych jak u muchomora zielonawego (Amanita phalloides).[134]Śmiertelnie trująca o toksynach analogicznych jak u muchomora zielonawego (Amanita phalloides).[134]
Deadly poisonous. Of toxicity the same as muchomor zielonawy (Amanita phalloides).
Deadly poisonous. Of toxicity the same as muchomor zielonawy (Amanita phalloides).

Kuehneromyces mutabilis · łuszczak zmienny

łuskwiak zmienny
Pholiota mutabilis
łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis)
Zagrożeniem dla grzybiarzy jest możliwość pomylenia silnie trującej hełmówki jadowitej (Galerina marginata) z łuszczakiem zmiennym (Kuehneromyces mutabilis).

Jak najbardziej jadalny łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis) ma poniżej strefy pierścieniowej na trzonie łuseczkowatą a nie włókienkowatą powierzchnię - i jest to niestety jedyna w miarę czytelna cecha makroskopowa różnicująca te gatunki. Owocniki ma nieznacznie masywniejsze. Jego zarodniki są gładkie, z wyraźną porą rostkową, cystydy nie wyróżniają się.

Drugie źródłem fatalnych pomyłek może być mylenie przez poszukujących halucynogennych nadrzewnych łysiczek (Psilocybe) z kręgu łysiczki czeskiej (Psilocybe bohemica). To bardzo rzadkie grzyby a ich odróżnienie wymaga dużej biegłości mykologicznej.Zagrożeniem dla grzybiarzy jest możliwość pomylenia silnie trującej hełmówki jadowitej (Galerina marginata) z łuszczakiem zmiennym (Kuehneromyces mutabilis).

space

Drugie źródłem fatalnych pomyłek może być mylenie przez poszukujących halucynogennych nadrzewnych łysiczek (Psilocybe) z kręgu łysiczki czeskiej (Psilocybe bohemica). To bardzo rzadkie grzyby a ich odróżnienie wymaga dużej biegłości mykologicznej.

A fatal mistake can be made by those collecting edible łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis) which differs in that the surface of the stipe below annular zone is squamulose and not fibrillose. Gills are short decurrent. Fruitbodys slightly more robust and usually grows clustered. Its spores are smooth, with distinct germ pore, cystidia indistinct. Collectors of wood-inhabitant hallucinogenic łysiczka (Psilocybe) eg. łysiczka czeska (Psilocybe bohemica) group can also fall a prey to fatal mistakes. They are rare and belong to robust LBM (little brown mushrooms) group. One must have great mycological practice to recognize species in this group.

A fatal mistake can be made by those collecting edible łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis) which differs in that the surface of the stipe below annular zone is squamulose and not fibrillose. Gills are short decurrent. Fruitbodys slightly more robust and usually grows clustered. Its spores are smooth, with distinct germ pore, cystidia indistinct. Collectors of wood-inhabitant hallucinogenic łysiczka (Psilocybe) eg. łysiczka czeska (Psilocybe bohemica) group can also fall a prey to fatal mistakes. They are rare and belong to robust LBM (little brown mushrooms) group. One must have great mycological practice to recognize species in this group.

Na drewnie liściastym rośni też podobna hełmówka jesienna (Galerina autumnalis), wyróżnia się zżelatynowaną skórką kapelusza i podłożem na którym wyrasta, poza tym bardzo podobna i często synonimizowana z hełmówką jadowitą (Galerina marginata).

Egzemplarze hełmówki jadowitej (Galerina marginata) rosnące na drewnie liściastym są też ujmowane pod nazwą Galerina unicolor.

Podobna Galerina praticola wyrasta wśród mchów na wilgotnych terenach trawiastych.Na drewnie liściastym rośni też podobna hełmówka jesienna (Galerina autumnalis), wyróżnia się zżelatynowaną skórką kapelusza i podłożem na którym wyrasta, poza tym bardzo podobna i często synonimizowana z hełmówką jadowitą (Galerina marginata).

space

Podobna Galerina praticola wyrasta wśród mchów na wilgotnych terenach trawiastych.

On deciduous wood can be also found a similar hełmówka jesienna (Galerina autumnalis), distinguished by gelatinized cuticle of the cap and the substrate on which it grows, otherwise it is very similar and often considered synonymal with hełmówka jadowita (Galerina marginata). Specimens hełmówka jadowita (Galerina marginata) growing on hardwood are also included taxonomically under the name Galerina unicolor.
Similar Galerina praticola can be found in the moss on waterlogged grasslands.

space

wybrane okazy · selected collections

znalezisko 20051008.12.05 - Galerina marginata (hełmówka jadowita); Slovakia, Strazovske vrchy Mts., Domanizska Lehota, valley Hodon (DOM1, Q6977c)
051008-12
/Slovakia, Strazovske vrchy Mts., Domanizska Lehota, valley Hodon (DOM1, Q6977c)/ #3
znalezisko 20051008.17.05 - Galerina marginata (hełmówka jadowita); Slovakia, Strazovske vrchy Mts., Domanizska Lehota, valley Hodon (DOM1, Q6977c)
051008-17
/Slovakia, Strazovske vrchy Mts., Domanizska Lehota, valley Hodon (DOM1, Q6977c)/ #11