grzyby.pl

Tubaria conspersa (Pers.) Fayod

trąbka kłaczkowata
Naucoria conspersa (Pers.: Fr.) Kumm. · Naucoria escharoides (Fr.) Kumm. sensu Ricken · Naucoria furfuracea (Pers.: Fr.) Kumm. sensu Ricken · Tubaria pseudoconspersa Romagn.
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)
XL
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)
na drodze leśnej na gałązkach i drewienkach bukowych
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)
na drodze leśnej na gałązkach i drewienkach bukowych
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)
biało filcowata i bulwiasto rozszerzona podstawa trzonu; na drodze leśnej na gałązkach i drewienkach bukowych
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)
na drodze leśnej na gałązkach i drewienkach bukowych
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)
blaszki w zbliżeniu; na drodze leśnej na gałązkach i drewienkach bukowych
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)
Tubaria conspersa (trąbka kłaczkowata)

owocnik

Kapelusz higrofaniczny, wilgotny niemal cynamonowoczerwonawy, suchy blady, srebrzystobiały; cała powierzchnia kapelusza jest pokryta przez białawe, zamszowato-filcowate resztki osłony, pod nimi powierzchnia gładka, naga, resztki osłony zwieszają się też z brzegu kapelusza; 8-20(25) mm średnicy, płasko-wypukły, zwykle z wyraźnym wklęśnięciem w centrum; brzeg nie żłobkowany.

space

Trzon ciemnobrązowawy do mięsnoczerwonawego; początkowo z białymi kłaczkami, potem nagi; 30-50 x 2-2.5 mm, podstawa z biała grzybnią, czasami słabo bulwiasta, pusty.

space

Pileus hygrophanous, moist almost cinnamon-reddish, dry pale, silver-white; entire surface of the pileus covered with whitish, suedelike-tomentose remains of the veil, underneath them surface smooth, glabrous, veil remains pendant also at the margin of the cap; 8-20(25) mm in diameter, planoconvex, usually distinctly scrobiculate in the centre; margin not striate.

space

Stipe dark-brownish to flesh-reddish; initially with white flocci, later glabrous; 30-50 x 2-2.5 mm, base with white mycelium, sometimes slightly bulbous, hollow.

space

cechy mikroskopowe

Zarodniki blado-żółtawe, elipsoidalne, prawie migdałowate; 6-9(10) x 4-5.3 µm; wysyp jasnoochrowy. Cystydy silnie wydłużono-cylindryczne, bardzo długie (do 72 µm).
Spores pale-yellowish, ellipsoid, almost amygdaliform; 6-9(10) x 4-5.3 µm; spore print light ochre. Cystidia strongly elongate-cylindrical, very long (up to 72 µm).

jadalne czy trujące? 🟡

występowanie

Jest w czekliście.[105]
Pospolity gatunek. Owocniki wyrastają latem i jesienią w lasach i poza nimi na terenach trawiastych, w grupach, na ziemi zmieszanej z resztkami drewna i innych resztkach roślinnych.
Widespread. Summer-fall, gregarious on soil mixed with wood pieces, on small wood pieces and on plant remains, in forest, at the edges of forests.
Do rodzaju Tubaria należą niewielkie grzyby o cienkim miąższu; kapelusz jest nagi, filcowaty lub z kosmkami osłony; bl. nieco zbiegające, rzadziej szeroko przyrośnięte lub słabo wykrojone, ochrowożółte do brązowych; t. bez pierścienia (u trąbki opierścienionej (Tubaria confragosa) z pierścieniem); zarodniki bez pory rostkowej, blado ochrowe do jasno rdzawożółtych, gładkie; strzępki ze sprzączkami; na ostrzu blaszek znajdują się wrzecionowate lub pękate cheilocystydy. Wyrastają jako saprofity na resztkach drewna i roślin w lasach, zaroślach, ogrodach i polach. Bez praktycznego znaczenia.

space

To the genus Tubaria belong modestly-sized mushrooms with thin flesh; the cap is glabrous, tomentose or with fibrils of the veil; lamellae slightly decurrent, occasionally adnate or somewhat adnexed, ochre-yellow to brown; stipe without an annulus (in T. confragosa with the ring); spores without germ pore, pale ochre to pale rusty-yellow, smooth; with clamps; on the edge of gills present fusiform or ventricose cheilocistidia. Grow as saprophytes on woody debris and plants in forests, thicket, gardens and fields. Of no practical value.

space

wybrane okazy · selected collections

#3
bk.28
leg. B.Kudławiec, det. B.Gierczyk
/Lasy Środkowopomorskie/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • Michael, Hennig, Kreisel, 1981 — Handbuch fur Pilzfreunde 4. Blatterpilze - Dunkelblattler (2 Auf. 1981) p.24 [18IV]
  • Breitenbach J., Kraenzlin F., 1995 — Fungi of Switzerland 4 - Agarics 2nd part p.426 [26IV]
  • Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]
  • dane w bazie „publikacji po 2000 r.” #[3633]
    Naucoria escharoides (Fr.) P. Kumm. · synonimy: Alnicola melinoides (Bull.) Kühner
    publikacje: Flisińska 2004, Nita i Bujakiewicz 2005, Bujakiewicz 2004, Łuszczyński 2001 (as: Alnicola melinoides), Bujakiewicz i Kujawa 2000, Friedrich i Orzechowska 2002, Lisiewska 2004, Łuszczyński 2000c (as: Alnicola melinoides), Adamczyk i in. 2008, Łuszczyński 2007, Ślusarczyk 2007 (as: Alnicola escharoides), Bujakiewicz 2006, Flisińska 2000b, Łuszczyński 2008, Kujawa 2008, Ławrynowicz 2000, Gierczyk i in. 2009, Wojewoda 2008, Kujawa 2009 , Kujawa 2009a, Bujakiewicz i Stefaniak 2009, Bujakiewicz i Springer 2009, Adamczyk i Kucharski 2005, Łyczek i Domian 2010, Ławrynowicz i Szkodzik 2002, Bujakiewicz 2011, Karasiński i in. 2015 , Kozłowska i in. 2015, Kujawa i in. 2017, Ślusarczyk 2016, Wojewoda i in. 2016 (as: Alnicola eschrioides), Gierczyk i in. 2018, Hoffeins i in. 2017 (as: Alnicola melinoides), Bujakiewicz 2018, Gierczyk i in. 2019a, Kozłowska i in. 2019, Ślusarczyk 2019, Kudławiec 2016, Brzeg i Lisiewska 2018, Łyczek i in. 2006, Friedrich 2020, Ślusarczyk 2021, Ławrynowicz i in. 2004, Wilga i Wantoch-Rekowski 2019, Domian i Kujawa 2022

  • dane w bazie „publikacji po 2000 r.” #[4675]
    Tubaria conspersa (Pers.) Fayod · publikacje: Flisińska 2004, Szkodzik 2005, Nita i Bujakiewicz 2005, Bujakiewicz 2004, Lisiewska i Reszel 2000, Stasińska 2008a, Lisiewska 2000, Komorowska 2000, Łuszczyński 2007, Ślusarczyk 2007, Łuszczyński 2008, Halama i Romański 2010, Ronikier 2012, Kujawa i Gierczyk 2013, Kujawa i Gierczyk 2013a, Karasiński i in. 2015 , Chachuła i in. 2015 , Grzesiak i in. 2017, Pietras i in. 2016a, Grzesiak i in. 2017a, Szczepkowski 2017, Kwiatkowska 2017 (as: T. cf conspersa), Kujawa i Gierczyk 2016, Gierczyk i in. 2018, Hoffeins i in. 2017, Bujakiewicz 2018, Gierczyk i in. 2019a, Kudławiec 2016, Kujawa i in. 2019, Friedrich 2020, Gierczyk i in. 2020, Wilga i Wantoch-Rekowski 2019

znaleziska Tubaria conspersa na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.04.11

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

AB-38 337382 AB-66 336992 AB-93 327936 AB-94 300026 AC-37 363285 CB-24 170557 DD-67 252090 DE-45 228069 DE-46 348781 170263 170260 336265 DE-47 204988 DE-55 291695 291807 219459 268252 DE-56 241434 DE-65 291809 305098 ED-35 252077 220378 ED-45 294829 GC-02 230585

 ID170260  Tubaria conspersa; Bartodzieje Podleśne (Radomsko), pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2010.07.31; las mieszany-sosna,dęby,brzozy; na drobnych szczątkach roślinnych w liściastej ściółce,pod dębami bardzo licznie; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF/BF/JN/100731/0001, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44
uwagi: 51st06'11,6" N 19st26'40,3" E

fot. 360056 fot. 360057 fot. 360058 fot. 360059

 ID170263  Tubaria conspersa; Ruda,gm.Dobryszyce, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2010.07.31; liściasty fragment lasów-kilka dębów z podrostem brzozowo-robiniowym; na szczątkach roślinnych w liściastej ściółce bardzo licznie; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF/BF/JN/100731/0002, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44
uwagi: 51st08'39,5" N 19st27'36,2" E

fot. 360066 fot. 360067 fot. 360068 fot. 360069

 ID170557  Tubaria conspersa; Dziemiany, pow. kościerski, woj. pomorskie, CB-24; 2010.08.14; las bukowy; na szczątkach drewna i bukwach kilka owocników; leg. Mirosława Wantoch-Rekowska; det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/MWR/100814/0003, tak, notatka: https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/360285.html; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VIII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2012. Przegląd Przyrodniczy 24(4): 10-41
uwagi: fot. 360845 fot. 360846 fot. 360847

ID204988 Tubaria conspersa; 1,5 km NE od wsi Wąglin, gm.Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-47; 2012.09.21; las mieszany złożony obecnie tylko z podrostu i podszytu -dęby, graby, jodły, świerki; na drobnych szczątkach drzewnych zagrzebanych w ściółce ponad 150 owocników w grupie; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 9' 9,5" N i 19st 35' 18,6" E

fot. 516443 fot. 516444 fot. 516445 fot. 516446

 ID219459  Tubaria conspersa; 700 m SW od mostu kolejowego na rz. Warcie we wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2013.08.04; liściasty skraj lasu przechodzący skarpą w łąki zalewowe; na dole skarpy, na drobnym materiale roślinnym gnijącym w ziemi grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF/BF/JN/130804/0001, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 1' 24,83" N i 19st 23' 34,74" E

fot. 586163 fot. 586164 fot. 586165 fot. 586166

 ID220378  Tubaria conspersa; Suchy Las, pow. pruszkowski, woj. mazowieckie, ED-35; 2013.08.27; las mieszany, sosna, dąb, ok. 1 m. od ścięteg drzewa i trocin, przy drodze leśnej; w ziemi masowo; leg. ala mikołaj; det. ala mikołaj; eksykat: BGF/BF/AM/130827/0001, tak, notatka: https://www.bio-forum.pl/messages/33/588791.html
uwagi: Nadleśnictwo Chojnów
zdjęcia w wątku

 ID228069  Tubaria conspersa; 1 km N od wsi Tomaszów, gm.Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-45; 2013.09.21; las mieszany -dęby, sosny, brzozy. W miejscu gdzie składowane jest na krótko drzewo po wycince; na drobnych szczątkach drzewnych przemieszanych z ziemią kilkadziesiąt owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF/BF/JN/130921/0006, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 6' 57,5" N i 19st 25' 4" E

fot. 621874 fot. 621875 fot. 621876

 ID230585  Tubaria conspersa; około 6 km na NE od Supraśla, Puszcza Knyszyńska, pow. Białystok, woj. podlaskie, GC-02; 2013.08.17; las mieszany, wilgotna niecka w terenie o rzadkim zadrzewieniu; leżącej na ziemi, mocno już zbutwiałej brzozie kilka owocników; leg. Mirosław Gryc; det. Mirosław Gryc; eksykat: BGF/BF/MG/130817/1001, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 635203 fot. 635204

 ID241434  Tubaria conspersa; las Topisz nad Wartą, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-56; 2014.06.29; las mieszany -sosny, brzozy, dęby, olchy i inne; na ziemi przemieszanej z trocinami grupka ponad 20 owocników, większość w jednej wiązce; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF/BF/JN/140629/0002, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 01' 15,5" N i 19st 25' 37,9" E

fot. 685525 fot. 685526

 ID252077  Tubaria conspersa; Suchy Las, gm. Michałowice, pow. pruszkowski, woj. mazowieckie, ED-35; 2014.10.09; Pino-Quercetum, srodek drogi lesnej; sciółka, trawa kilkanascie szt; leg. ala mikołaj; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF/BF/AM/141009/0001, tak, notatka: https://www.bio-forum.pl/messages/33/709580.html
uwagi: https://www.bio-forum.pl/messages/33/709582.jpg
https://www.bio-forum.pl/messages/33/709584.jpg
https://www.bio-forum.pl/messages/33/709585.jpg

ID252090 Tubaria conspersa; 1,2 km SE od wsi Jasień, gm. Kobiele Wielkie, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DD-67; 2014.08.18; las mieszany; wąski pas dębów czerwonych; na ściółce grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy B. Gierczykowi, tak, notatka: nie
uwagi: 50st 59' 42,8" N i 19st 35' 5,2" E

fot. 724604 fot. 724605 fot. 724606

ID268252 Tubaria conspersa; 750 m S od leśn. w Stobiecku Miejskim ( Radomsko ), gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2015.09.12; las mieszany; miejsce cięcia i składowania drewna; na ziemi przemieszanej z drobnym materiałem drzewnym grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, Wyślę Kustoszowi Bazy B.Gierczykowi, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 3' 52,5" N i 19st 22' 50" E


fot. 788006 fot. 788007 fot. 788008 fot. 788009

 ID291695  Tubaria conspersa; 1,3 km N od wsi Łęg, gm.Kruszyna, pow. częstochowski, woj. śląskie, DE-55; 2016.09.23; pas mieszanego lasu nad śródleśnym strumieniem; na ziemi i ściółce przemieszanej z drobnym materiałem drzewnym grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF0008093, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 2' 36,4" N i 19st 17' 56,5" E

fot. 880190 fot. 880191 fot. 880192

 ID291807  Tubaria conspersa; 0,6 km S od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2016.10.02; miejsce gdzie składowano i cięto drewno, na granicy dwóch siedlisk -boru sosnowego i lasu liściastego mieszanego -osiki, brzozy, dęby; na ziemi przemieszanej z drobnym materiałem drzewnym grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF0008094, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 0' 48,1" N i 19st 24' 26,7" E

fot. 880839 fot. 880840


Gatunek ten znalazłem jeszcze w kilku innych miejscach, gdzie składowano i cięto drewno.

 ID291809  Tubaria conspersa; 1,5 km S od wsi Łęg ( cz.lewobrzeżnej ), gm.Kruszyna, pow. częstochowski, woj. śląskie, DE-65; 2016.10.01; miejsce składowania drewna w lesie; na ziemi przemieszanej z drobnym materiałem drzewnym grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF0008096, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 0' 46,3" N i19st 17' 45,9" E

fot. 880854 fot. 880855 fot. 880856

 ID294829  Tubaria conspersa; Las Młochowski, Młochów, pow. pruszkowski, woj. mazowieckie, ED-45; 2015.09.22; las mieszany: sosna + dąb, świerk (+ GB, KRU, LSZ); powalony omszały pień kilkadziesiąt owocników; leg. ala mikołaj; det. Błażej Gierczyk, AM; eksykat: BGF/BF/AM/150922/0011, tak, notatka: https://www.bio-forum.pl/messages/33/787251.html
uwagi: fot. 894365

 ID300026  Tubaria conspersa; Puszcza Bukowa, ok. 1,9 km na W od Kołbacza, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-94; 2015.09.27; drzewostan świerkowo-brzozowy w pobliżu źródliska; na starych odchodach dzika w grupie - kilka owocników; leg. Grazyna Domian; det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF0000987, tak, notatka: tak
uwagi: Gatunek omówiony w wątku: https://www.bio-forum.pl/messages/33/790092.html

ID305098 Tubaria conspersa; 1 km NE od wsi Wikłów, gm.Kruszyna, pow. częstochowski, woj. śląskie, DE-65; 2017.09.10; pobocze drogi leśnej; miejsce składowania i cięcia drewna; ziemia przemieszana z drobnym materiałem drzewnym grupa ponad 300 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Błażejowi Gierczykowi, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 0' 14,2" N i 19st 18' 15" E

fot. 945254 fot. 945255 fot. 945256 fot. 945257

ID327936 Tubaria conspersa; Puszcza Bukowa (Polana Binowska), 2 km na NE od Wysokiej Gryfińskiej, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-93; 2019.11.01; zarośnięty tarniną pas linii energetycznej; na ziemi w grupie - kilka owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1114490 fot. 1114491 fot. 1114492
zarodniki: 6,5-8,6 µm x 4,9-6,1 µm (średnio: 7,4 µm x 5,4 µm), Q: 1,2-1,5 (średnio 1,4)
fot. 1114493
cheilocystydy:
fot. 1114494

ID336265 (potwierdzenie 170263) Tubaria conspersa; 0,7 km SE od wsi Ruda; gm. Dobryszyce, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2020.09.06; liściasty fragment lasu -dąb czerwony, robinia akacjowa; na drobnych szczątkach roślinnych gnijących w ściółce licznie; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi, Błażejowi Gierczykowi, tak, notatka: nie
uwagi: GPS: 51st 8' 38,7" N i 19st 27' 38,2" E

fot. 1173300 fot. 1173301 fot. 1173302 fot. 1173303

ID336992 Tubaria conspersa; prop. rez. Węgorzyckie Rosiczki, 1,8 km SW od Redła w gm. Osina, pow. goleniowski, woj. zachodniopomorskie, AB-66; 2020.10.06; pobocze drogi w lesie mieszanym (So, Bk, Db); na ziemi w grupie - kilkadziesiąt owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1178429 fot. 1178430 fot. 1178431 fot. 1178432
zarodniki: 6,5-10,6 µm x 4,3-5,8 µm (8,0 x 4,9 µm), Q: 1,4-1,9 (1,4-1,9)
fot. 1178433

ID337382 Tubaria conspersa; Prop. rez. Wyszoborski Las Barwinkowy w gm. Płoty, 1,8 km na SW od Wyszoboru, pow. gryficki, woj. zachodniopomorskie, AB-38; 2020.10.13; kwaśna buczyna; na ziemi w grupie - kilkanaście owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1180753 fot. 1180754 fot. 1180755 fot. 1180756
Zarodniki: 7,0-9,5 µm x 4,2-4,9 µm (średnio 8,0 x 4,6 µm), Q: 1,5-2,0 (średnio 1,7)
fot. 1180757

ID348781 Tubaria conspersa; Blok Dobryszyce; gm. Dobryszyce, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2021.08.11; las mieszany -brzoza, dąb czerwony, sosna, kruszyna; na drobnym materiale drzewnym zagrzebanym w ziemi grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi, Błażejowi Gierczykowi, tak, notatka: nie
uwagi: GPS: 51st 7' 10,3" N 19st 26' 31,5" E

fot. 1259042 fot. 1259043 fot. 1259044 fot. 1259045 fot. 1259046

ID363285 Tubaria conspersa; Równina Pyrzycka (Barlinecki PK, prop. rez. Źródła Płoni) 2 km N od miejscowości Krzynka, pow. myśliborski, woj. zachodniopomorskie, AC-37; 2022.10.23; pobocze drogi w lesie mieszanym; na ziemi kilkanaście owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 1388573 fot. 1388574 fot. 1388575
zarodniki: 6,2-8,6 x 4,0-5,1 µm (średnio 7,3 x 4,5 µm), Q: 1,4-1,9 (średnio 1,6)
fot. 1388576
cheilocystydy
fot. 1388577

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji