Geastrum nanum (gwiazdosz karzełkowaty)

cechy makroskopowe

Młode owocniki podziemne, kuliste, 4-25 mm średnicy.

space

Osłona wewnętrzna (endoperydium) kulistawa, 3-15(20) mm średnicy, w stanie suchym z krótkim trzonkiem (1-2(3) mm długości), z wyraźną apofizą; tej samej barwy co wewnętrzna powierzchnia egzoperydium, matowe, gładkie.

space

Gleba swieża ciemno czekoladowobrązowa.

cechy mikroskopowe

Zarodniki okrągłe, szorstkie, (4.7)5-7(7.5) µm [130], (4)4.2-4.8(5.5) µm, z 10-16 brodawkami na obwodzie, 0.3-0.5 µm wysokości [127].

space

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Gatunek podlega ochronie ścisłej (poz. I.17 wg aktualnego rozporządzenia). Nie mają do niego zastosowania wyłączenia spod ochrony uzasadnione względami godpodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (§7.1). Do ustawowej ochrony został włączony w 2004 roku.

Szeroko rozpowszechniony. Owocniki pojawiają się na różnego rodzaju suchych, kserotermicznych stanowiskach - w trawach, zaroślach.

Czerwona Lista^[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

uwagi

Geastrum berkeleyi (gwiazdosz angielski)

Podobny gwiazdosz angielski (Geastrum berkeleyi) ma oszronioną kryształkami powierzchnię endoperydium i ma większe owocniki.

space

Większe owocniki mają gwiazdosz długoszyjkowy (Geastrum pectinatum) i gwiazdosz prążkowany (Geastrum striatum), poza różnicami w budowie apofizy ich endoperydium jest na dość dlugim trzonku

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Domański Z. (1997)^[2719]Domański Z. (1997) Nowe stanowiska rzadkich i interesujących grzybów w Polsce.^[2719], Domian & Kujawa (2022)^[1422]Domian & Kujawa (2022) Obserwacje mykologiczne członków Sekcji Różnorodność i Ochrona Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego. Część I.^[1422], Flisińska & Sałata (1991)^[2792]Flisińska & Sałata (1991) Materiały do poznania flory grzybów wielkoowocnikowych (macromycetes) kilku regionów południowo-wschodniej Polski.^[2792], Gierczyk & Kujawa (2023)^[3713]Gierczyk & Kujawa (2023) Rejestr grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część XI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2015.^[3713], Jaworska (2011)^[1609]Jaworska (2011) Chronione grzyby z rodzaju Geastrum w Górach Świętokrzyskich.^[1609], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643], Kozłowska et al. (2015)^[1704]Kozłowska et al. (2015) Fungi of the Roztocze region (Poland and Ukraine). Part I. A checklist of larger Basidiomycota.^[1704], Kozłowska et al. (2019)^[1706]Kozłowska et al. (2019) An annotated catalogue of the fungal biota of the Roztocze Upland. Richness, diversity and distribution.^[1706], Kujawa (2020)^[1756]Kujawa (2020) Gwiazdosz karzełkowaty Geastrum schmidelii Vittad.^[1756], Kujawa & Gierczyk (2012)^[1773]Kujawa & Gierczyk (2012) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010.^[1773], Kujawa et al. (2012)^[1784]Kujawa et al. (2012) Ocena obecnego stanu zagrożenia gatunków z rodzaju Geastrum w Polsce.^[1784], Kujawa et al. (2015)^[1778]Kujawa et al. (2015) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park. Park. Part IV. Macromycetes – new data and the synthesis.^[1778], Kujawa et al. (2015)^[1780]Kujawa et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego. Przewodnik terenowy.^[1780], Łuszczyński (2012)^[1902]Łuszczyński (2012) Grzyby wielkoowocnikowe.^[1902], Łuszczyński & Tomaszewska (2014)^[1924]Łuszczyński & Tomaszewska (2014) Gasteroid fungi - the morphological characteristics of selected endangered and rare speciesnoted in Poland.^[1924], Rudnicka-Jezierska (1991)^[1065]Rudnicka-Jezierska (1991) Grzyby (Mycota). Tom 23. Podstawczaki (Basidiomycota). Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales).^[1065], Stasińska (2003)^[2222]Stasińska (2003) Różnorodność grzybów (macromycetes) w warunkach naturalnej sukcesji muraw stepowych.^[2222], Stasińska (2005)^[2225]Stasińska (2005) Macromycetes of xerothermic swards of the western Pomerania (NW Poland).^[2225], Stasińska (2008)^[2230]Stasińska (2008) The state of knowledge of Macromycetes in xerothermic grasslands in Poland.^[2230], Ślusarczyk (2009)^[2388]Ślusarczyk (2009) Rzadkie i zagrożone gatunki grzybów wielkoowocnikowych znalezione na terenie obszaru chronionego „Owczary”.^[2388], Teodorowicz (1939)^[3304]Teodorowicz (1939) Nowe dla flory polskiej podrzędy, rodziny, rodzaje i gatunki wnętrzniaków (Gasteromycetes).^[3304], Tomaszewska et al. (2012)^[2412]Tomaszewska et al. (2012) The contribution and importance of rare macrofungi in selected plots of endangered xerothermic grasslands in the Nida Basin.^[2412], Tomaszewska et al. (2015)^[2410]Tomaszewska et al. (2015) Selected rare and protected macrofungi (Agaricomycetes) a bioindicators of communities of xerothermic vegetation in the Nida Basin.^[2410], Wojewoda (2000)^[2498]Wojewoda (2000) New localities of rare and threatened species of Geastrum (Lycoperdales) in Poland.^[2498]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 29.04.2025 21:10 1 znaleziska Geastrum nanum (gwiazdosz karzełkowaty) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

DE78 296210 EC25 331852 EC46 375126 EC88 353718 ED27 179141 GC43 269110

ID 179 141 oznaczenie: Geastrum schmidelii; lokalizacja: Warszawa, Park Czesława Szczubełka, część wschodnia, pow. warszawski, woj. mazowieckie, ED27; data zbioru: 12 wrz 2010; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: piaszczysta skarpa porośnięta regularnie koszoną trawą, na ziemi, kilkanaście owocników; leg. Andrzej Sas, det. Anna Kujawa; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 14/AS/12.11.10; uwagi: Zdjęcia znajdują się w wątku: [bf:370389] [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59; związane wątki bio-forum.pl: 370389 ;

ID 269 110 oznaczenie: Geastrum schmidelii; lokalizacja: Łosinka, pow. hajnowski, woj. podlaskie, GC43; data zbioru: 3 wrz 2015; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: murawa mszysta, ziemia, 24 owocniki; leg. Mirosława Wantoch-Rekowska, det. A. Kujawa B. Gierczyk; eksykat: ZBŚRiL PAN, 2/MWR/19.11.2015; uwagi: fot.782492 [notatka: [bf:782488]] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 782488 ;

ID 296 210 oznaczenie: Geastrum schmidelii; lokalizacja: Budzów, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE78; data zbioru: 19 gru 2015; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: pastwisko, na ziemi, w grupie kilku sztuk; leg. det. Krzysztof Kołodziejczyk; eksykat: BGF0005145; uwagi: fot.813918; fot.822798; [bf:813915] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 813915 ;

ID 331 852 oznaczenie: Geastrum schmidelii; lokalizacja: ok.1km na N od Osówca Szlacheckiego,gm.Przasnysz, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC25; data zbioru: 22 paź 2016; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: murawa napiaskowa w borze sosnowym, ziemia, Pojedynczy owocnik; leg. Romuald Tomaszewski, det. B.Gierczyk; eksykat: BGF0005206; uwagi: [bf:884501] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 884501 ;

ID 353 718 oznaczenie: Geastrum schmidelii; lokalizacja: Ślężany, łąka w kierunku Kuligowa, pow. wołomiński, woj. mazowieckie, EC88; data zbioru: 2 sty 2022; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: łąka kserotermiczna na wydmach nadrzecznych, rozchodnik, mchy, rzadkie trawy, w grupie (20 owocników); leg. Grzegorz Wereszczyński, det. Anna Kujawa; uwagi: fot.1301800 fot.1301801 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 375 126 oznaczenie: Geastrum schmidelii; lokalizacja: Jaciążek gm. Płoniawy Bramura, pow. Maków Mazowiecki, woj. mazowieckie [21.081118, 52.948152], EC46; data zbioru: 23 paź 2023; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Murawa napiaskowa, na ziemi, pojedynczo, dwa owocniki; leg. Romuald Tomaszewski, det. A. Kujawa, R.Tomaszewski; eksykat: zostanie wysłany do kustosza bazy GRej; związane wątki bio-forum.pl: 1493565 ;

cechy makroskopowe

cechy mikroskopowe

występowanie

uwagi

wybrane okazy · selected collections ⇈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej