Entoloma clypeatum (dzwonkówka tarczowata)

owocnik

Kapelusz higrofaniczny, wilgotny brązowy do ciemnobrązowego, zwykle z szarymi lub oliwkowymi odcieniami, rzadko ciepło czerwonawobrązowy, suchy jaśniejszy, beżowobrązowy, szarobrązowy; (20)30-120 mm średnicy, początkowo stożkowaty, w miarę wzrostu wypukły do płasko-wypukłego, zwykle z szerokim, niskim garbkiem; brzeg początkowo nieco podwinięty, potem prosty, u starych owocników pofalowany, wilgotny niewyraźnie prześwitująco prążkowany; powierzchnia gładka, naga, nieco lepka gdy wilgotna, sucha nieco szorstko-włókienkowata, z jedwabistym połyskiem.

space

Trzon początkowo biały, wkrótce z brudnoszarym, brudnobrązowym odcieniem; 40-150 × 4-20 mm, równogruby, prosty lub wygięty, podstawa mniej lub bardziej rozszerzona; bardzo zwarty, pełny; powierzchnia z przylegającymi włókienkami, w górze czasem biało oprószony, czasem ze wzdłużnymi bruzdami.

space

zarodniki

Wysyp zarodników różowy. Zarodniki w zarysie niemal kuliste, w przekroju optycznym 5-7-kątne, dość grubościenne, 9-11 × 7.5-10 µm.

występowanie

Jest w czekliście.^[105]

Częsta. Owocniki wyrastają zwykle w grupach, wiosną, w porze kwitnienia krzewów z rodziny różowatych (kwiecień, maj), pod drzewami i krzewami z tej rodziny, zwłaszcza pod głogiem, śliwami, jabłoniami, zarówno w naturalnych siedliskach jak i w sadach.

jadalne czy trujące? 🟢

ważne! dla grzybiarzy

Jadalna i smaczna, wymaga porządnej obróbki termicznej.^[134] Ponieważ gatunki w rodzaju wieruszka są trudne do identyfikacji i niektóre są silnie trujące (np. podobna dzwonkówka trująca (Entoloma sinuatum), wyrasta głównie latem i jesienią) odradza się zbieranie wieruszek do jedzenia.

uwagi

Gatunek ten cechuje się dużą zmiennością i wyróżnia się kilka form. Jest też cała grupa gatunków dużych wieruszek tworzących owocniki wiosną w pobliżu różowatych lub wiązów.

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

Noordeloos, Machiel E., 1992 — Entoloma s.l. Fungi Europaei 5. p.129 [34]
Breitenbach J., Kraenzlin F., 1995 — Fungi of Switzerland 4 - Agarics 2nd part p.22 [26IV]
Dermek A., 1988 — Grzyby znane i mniej znane. p.298 [9]
Gumińska B., Wojewoda W., 1983 — Grzyby i ich oznaczanie. p.350 [5]
Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]

dane w bazie „publikacji po 2000 r.” #[2247]
Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm. · synonimy: Rhodophyllus clypeatus (L.) Quél.
publikacje: Flisińska 2004, Flisińska 2000, Flisińska 2000a, Lisiewska 2004, Lisiewska i Malinger 2001 , Łuszczyński 2008, Kujawa 2008, Ławrynowicz 2000, Gierczyk i in. 2009, Kujawa 2009, Adamczyk i Kucharski 2005, Adamczyk i in. 2004, Ślusarczyk 2005, Karasiński i in. 2015, Kozłowska i in. 2015 , Gierczyk i in. 2015a, Wojewoda i in. 2016, Gierczyk i in. 2019a, Kozłowska i in. 2019 , Kujawa i in. 2019 (as: E. clypeatum f. clypeatum), Gierczyk i Kujawa 2020 (as: E. clypeatum var. clypeatum), Wilga i Wantoch-Rekowski 2019

znaleziska Entoloma clypeatum na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.04.11

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

AC-05 356985 CA-89 186380 213750 259908 CC-15 297022 CE-37 186094 DA-80 358089 262662 DA-81 358055 DB-05 358093 DC-28 334875 DD-75 332973 DD-85 309741 DE-46 186046 216332 240141 198711 188383 DE-55 210731 236582 236579 236580 230406 231331 213371 186043 285946 DE-57 191179 DE-64 282246 DE-65 282505 DF-78 199051 EC-35 280927

ID186043 Entoloma clypeatum; 1 km SE, Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2010.05.11; kępa drzew (grusze) nad strumieniem; na ziemi, pod gruszami ponad 100 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Ani, tak, notatka: nie
uwagi: 51 00 54,9 N ; 19 25 19,7 E

fot. 411250 fot. 411251 fot. 411252 fot. 411253

ID186046 Entoloma clypeatum; 1km S, Kletnia, gm.Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2011.05.18; zdziczały sad; na ziemi, w trawie i roślinności zielnej; pod jabłoniami licznie na ok.400 mkw; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Ani, tak, notatka: nie
uwagi: 51 8 59,46 N ; 19 29 24,36 E

fot. 411370 fot. 411371 fot. 411372

siedlisko
fot. 411373

ID186094 Entoloma clypeatum; 50 m na N od zabudowań Kamionki, pow. wieruszowski, woj. łódzkie, CE-37; ; stary, zaniedbany sad jabłoniowy, dużo śliwy tarniny; na ziemi masowo (powyżej 100); leg. 2011.05.31; det. Jolanta Kozak; eksykat: tak, wyślę Ani, tak, notatka: nie
uwagi: Omówiony w wątku: https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/411166.html
fot. 411818 fot. 411819

ID186380 Entoloma clypeatum; TPK Gdańsk Oliwa dolina Czystej wody, pow. gdański, woj. pomorskie, CA-89; 2011.05.25; Opuszczone i zarośnięte gospodarstwo-drzewa owocowe,krzewy; w ziemi kilkaset owocników w rozproszeniu; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza bazy, tak, notatka: tak Spis grzybów TPK i okolic
uwagi: fot. 413139

ID188383 Entoloma clypeatum; 1 km SE, Kocierzowy, gm.Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2011.05.18; samotna grusza rosnąca na skraju lasu; na ziemi, w trawie grupa 7 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, wyślę Ani, tak, notatka: nie
uwagi: 51 8 19,33 N ; 19 32 58,61 E

fot. 429871 fot. 429872 fot. 429873

siedlisko
fot. 429874

ID191179 Entoloma clypeatum; 1,2 km E od wsi Cieszątki, gm.Kobiele Wielkie, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-57; 2011.05.13; zdziczały sad -jabłonie, śliwy, grusze; na ziemi licznie, co najmniej 150 owocników, na mniej niż 100 mkw; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, wyślę Ani, tak, notatka: nie
uwagi: 51 2 57,14 N ; 19 37 2,94 E

fot. 443382 fot. 443383 fot. 443384 fot. 443385

ID198711 (potwierdzenie 186046) Entoloma clypeatum; 1km S od wsi Kletnia, gm.Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2012.05.19; zdziczały sad; na ziemi, w trawie i roślinności zielnej; pod jabłoniami licznie; ponad 80 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 485182 fot. 485183 fot. 485184 fot. 485185

ID199051 Entoloma clypeatum; Skawina, ul. Tyniecka, pow. krakowski, woj. małopolskie, DF-78; 2012.05.20; sad owocowy, śliwy, jabłonie; w trawie masowo; leg. Waldemar Czerniawski; det. Waldemar Czerniawski; eksykat: Tak (prześlę), tak, notatka: nie
uwagi: Miąższ o mocnym zapachu mąki, bez czerwonych przebarwień
fot. 487694 fot. 487695 fot. 487696
zarodniki
fot. 487697

ID210731 (potwierdzenie 186043) Entoloma clypeatum; 1 km SE od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2012.05.26; kępa drzew (grusze) nad strumieniem; na ziemi grupa kilkunastu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 544717 fot. 544718 fot. 544719

ID213371 (potwierdzenie 186043) Entoloma clypeatum; 1 km SE od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2013.05.10; kępa drzew (grusze) nad strumieniem; na ziemi grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51 00 54,38 N i 19 25 20,5 E

fot. 558537 fot. 558538 fot. 558539

ID213750 Entoloma clypeatum; TPK Gdańsk Oliwa Dolina Czystej Wody, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, CA-89; 2013.05.20; zdziczały sad na skraju lasu,jabłoń,czereśnia,śliwa; ziemia kilkadziesiąt owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy AK, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 560474 fot. 560475 fot. 560476 fot. 560477

ID216332 (potwierdzenie 186046) Entoloma clypeatum; 1km S od wsi Kletnia, gm.Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2013.05.12; zdziczały sad przy lesie; na ziemi, w trawie i roślinności zielnej; pod jabłoniami bardzo licznie; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 572282 fot. 572283 fot. 572284 fot. 572285 fot. 572286

ID230406 Entoloma clypeatum; Radomsko, 300 m N od oczyszczalni ścieków, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2013.05.10; liściaste zarośla przy torowisku -gł.tarnina i jabłonie; na ziemi bardzo licznie, w dwóch grupach; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 3' 4" N i 19st 25' 20" E

fot. 634137 fot. 634138 fot. 634139

14 maja
fot. 634140 fot. 634141 fot. 634142

ID231331 Entoloma clypeatum; 1 km NW od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2010.05.11; na obrzeżach małego olsu w pobliżu Warty; na ziemi, pod krzewem z rodziny różowatych grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 1' 25,27" N i 19st 23' 55,46" E

fot. 648542 fot. 648543 fot. 648544 fot. 648545 fot. 648546 fot. 648547

ID236579 (potwierdzenie 186043) Entoloma clypeatum; 1 km SE od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2014.05.01; kępa drzew przy strumieniu -grusze i wierzba; na ziemi, pod gruszą grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 00' 54,4" N i 19st 25' 20,5" E

fot. 667291 fot. 667292 fot. 667293

ID236580 (potwierdzenie 231331) Entoloma clypeatum; 1 km NW od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2014.05.01; na obrzeżach małego olsu w pobliżu Warty; na ziemi, pod krzewem z rodziny różowatych grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 667305 fot. 667306 fot. 667307 fot. 667308

ID236582 (potwierdzenie 230406) Entoloma clypeatum; Radomsko, 300 m N od oczyszczalni ścieków, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2014.04.29; liściaste zarośla przy torowisku -gł.tarnina i jabłonie; na ziemi, pod jabłoniami ponad 100 owocników w dwóch grupach; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 667320 fot. 667321 fot. 667322 fot. 667323 fot. 667324

ID240141 (potwierdzenie 186046) Entoloma clypeatum; 1km S, Kletnia, gm.Gomunice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-46; 2014.05.04; zdziczały sad; na ziemi, w trawie i roślinności zielnej masowo; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, przy pierwotnym zgłoszeniu, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 680392 fot. 680393 fot. 680394 fot. 680395

ID259908 (potwierdzenie 213750) Entoloma clypeatum; TPK Gdańsk Oliwa Dolina Czystej Wody, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, CA-89; 2015.05.12; zdziczały sad na skraju lasu, jabłoń, czereśnia, śliwa; ziemia kilkanaście owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak, zostanie wysłany do Kustosza Bazy AK, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 755984 fot. 755985

ID262662 Entoloma clypeatum; TPK Gdańsk Oliwa okolice Michałowskiego, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, DA-80; 2015.06.01; buk, sosna, leszczyna, bez, brzoza, głóg, inne; ziemia kilka podsuszonych owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak, zostanie wysłany do Kustosza Bazy AK, tak, notatka: https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/761026.html
uwagi: https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/761027.jpg&type=image/jpeg

ID280927 Entoloma clypeatum; Przasnysz ul.Orlika, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC-35; 2016.05.02; sad przydomowy; na ziemi pomiędzy jabłoniami masowo,grupami; leg. Romuald Tomaszewski; det. Romuald Tomaszewski; eksykat: BGF0001644, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 839376 fot. 839377

ID282246 Entoloma clypeatum; 1 km NW od wsi Wikłów, gm.Kruszyna, pow. częstochowski, woj. śląskie, DE-64; 2016.05.08; las mieszany, pobocze hasiowej drogi; na ziemi, pod gruszą grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 50st 59' 58" N i 19st 16' 46" E

fot. 844145 fot. 844146 fot. 844147 fot. 844148

ID282505 Entoloma clypeatum; 1,5 km SW od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-65; 2016.05.14; bór sosnowy z gęstym, liściastym podszytem; na ziemi, pod jabłonią grupa co najmniej 70 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 0' 29,2" N i 19st 23' 50,5" E

fot. 844953 fot. 844954 fot. 844955

ID285946 Entoloma clypeatum; Radomsko, u.Spacerowa; gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2016.05.01; zdziczały sad; na ziemi, pod jabłonią grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 857001 fot. 857002 fot. 857003 fot. 857004

ID297022 Entoloma clypeatum; Mochle, pow. bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie, CC-15; 2016.04.24; Nieużytkowany sad jabłoniowy.; Ziemia - wśród traw. 2 owocniki.; leg. Przemysław Drzewiecki; det. Przemysław Drzewiecki; eksykat: Tak - zostanie przesłany kustosz Annie Kujawa, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 906771
W dniu 11.05.2016r. na tym samym stanowisku zaobserwowano setki owocników:
fot. 906772 fot. 906773 fot. 906774

ID309741 Entoloma clypeatum; Chechło Pierwsze, pow. pabianicki, woj. łódzkie, DD-85; 2016.05.11; żywopłot ze śliwy ałyczy na prywatnej posesji; z ziemi masowo; leg. Beata Łyszkowska; det. Romuald Tomaszewski; eksykat: tak, wyślę do BG, tak, notatka: https://www.bio-forum.pl/messages/33/842269.html
uwagi: fot. 967194

ID332973 Entoloma clypeatum; Łódź, między ul. Falistą a Sztormową, pow. łódzki, woj. łódzkie, DD-75; 2020.05.21; zadrzewienia liściaste -klony, robinie, dęby, głogi i inne; na ziemi grupa ponad 20 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: GPS: 51st 44' 20,8" N i 19st 24' 18" E

fot. 1149125 fot. 1149126 fot. 1149127

ID334875 Entoloma clypeatum; las ok 2,5 km na pd od Bryńska Szlacheckiego, przy gruntówce prowadzącej do Konopat; gm. Lidzbark, pow. Działdowo, woj. warmińsko-mazurskie, DC-28; 2020.07.17; las z trawiastym podłożem: brzoza (większość) + dąb; w trawie, w pobliżu pojedynczego, usychającego krzewu śliwy trzy owocniki; leg. Michał Plakwicz; det. Michał Plakwicz; eksykat: BGF0006885, tak, notatka: nie
uwagi: kapelusz szarobrązowy, suchy, blaszki młodego owocnika jasnoszare, starszych ciemniejsze, szaro-różowe; trzon dużo jaśniejszy od kapelusza, białawy do jasnobrązowawego (w dole ciemniejszy); miąższ biały, niezmienny, o silnym zapachu i smaku mąki; wysyp zarodników +-brązowoczerwonawy; nieco nietypowy okres występowania owocników (powinny wyrastać wiosną)fot. 1162777 fot. 1162778

ID356985 Entoloma clypeatum; Dolina Płoni nad jeziorem Miedwie (prop. rez. Koszewo), 0,6 km na SW od Koszewa, pow. stargardzki, woj. zachodniopomorskie, AC-05; 2019.05.23; strefa przejściowa między łęgiem a grądem; na ziemi w grupie - 2 owocniki; leg. Grazyna Domian; det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF0009347, tak, notatka: tak
uwagi: Gatunek omówiony w wątku: https://www.bio-forum.pl/messages/33/1065529.html

ID358055 Entoloma clypeatum; Gdańsk, ul. Płońska, ok. 100 m od Martwej Wisły, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, DA-81; 29.05.2022; zdziczały sad, głóg, jabłoń; na ziemi wśród roślinności zielnej pod głogiem kilkadziesiąt owocników w rozproszeniu; leg. Marian Sęktas; det. Marian Sęktas; eksykat: TAK, zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 1341058 fot. 1341059 fot. 1341060 fot. 1341061 fot. 1341062 fot. 1341063 fot. 1341064 fot. 1341065

ID358089 Entoloma clypeatum; Gdańsk-Brętowo, TPK, zdziczały sad w lasku, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, DA-80; 2022.05.31.05; las mieszany, zdziczały sad, grusza , jabłoń, śliwa, brzoza, osika; ziemia kilkanaście owocników; leg. Marian Sęktas; det. Marian Sęktas; eksykat: TAK, zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: Pierwszy raz zaobserwowane w maju 2021fot. 1341561 fot. 1341562 fot. 1341563

ID358093 Entoloma clypeatum; Elbląg, Pd. podnóże Góry Chrobrego, pow. m. Elbląg, woj. warmińsko-mazurskie, DB-05; 2022.05.23; zadrzewienie głogowe, cieniste miejsce; na ziemi, wśród roślinności zielnej masowo, co najmniej 300 owocników w grupach, kręgach i wiązkach po kilka na obszarze 20 x 20 m.; leg. Stanisław Kosiński; det. Romuald Tomaszewski (na podst. zdjęć i opisu); eksykat: Tak, zostanie wysłany do kustosza, tak, notatka: nie
uwagi: 54°09'50.2"N 19°26'34.3"E

znalezione 23.05, owocniki zebrane i zdjęcia zrobione 27.05 i 31.05

fot. 1341591 fot. 1341592 fot. 1341593 fot. 1341594 fot. 1341595 fot. 1341596 fot. 1341597 fot. 1341598 fot. 1341599