Disciseda bovista (przewrotka wielka)

cechy makroskopowe

Owocnik kulistawy, przypłaszczony, 17-30 mm [14], 10-30(40) mm [117][127] średnicy.

space

Endoperydium w części odkrytej orzechowobrązowe; konsystencji pergaminowatej, sztywne.

space

cechy mikroskopowe

Zarodniki kuliste, jasnożółtawe do brązowowawych, wyraźnie silnie brodawkowane, 5-6(7.1) µm średnicy, urzeźbienie 1-1.5 µm wysokości [14], 5.5-8 µm, urzeźbienie 0.5-1 µm [117], (5)5.8-6.1(7) µm, praktycznie bez resztek sterygm, z 16-24 brodawkami na obwodzie, wysokości 0.5-1 µm [127].

space

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Najczęściej spotykany gatunek przewrotki (Disciseda). W miejscach piaszczystych, ciepłych, poza lasami, kserotermiczne murawy piaskach i tereny ruderalne; rzadko w lasach; sierpień-październik. Saprotrof.

Czerwona Lista^[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

uwagi

Od innych gatunków rodzaju możliwe jest odróżnienie jedynie po rozmiarze i urzeźbieniu zarodników. Zobacz opis charakterystycznego rozwoju owocników na stronie rodzaju przewrotka (Disciseda).

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Calonge & Ławrynowicz (1982)^[2654]Calonge & Ławrynowicz (1982) A contribution to the chorology of some Gasteromycetes in Poland.^[2654], Flisińska (2004)^[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). T. 1 & 2.^[1452], Flisińska & Sałata (1991)^[2792]Flisińska & Sałata (1991) Materiały do poznania flory grzybów wielkoowocnikowych (macromycetes) kilku regionów południowo-wschodniej Polski.^[2792], Gierczyk (2022)^[3842]Gierczyk (2022) Grzyby wielkoowocnikowe dawnego użytku ekologicznego „Strumień Junikowski”.^[3842], Gierczyk & Ślusarczyk (2020)^[1507]Gierczyk & Ślusarczyk (2020) Materiały do poznania mykobioty Wielkopolski.^[1507], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643], Kujawa & Gierczyk (2010)^[1770]Kujawa & Gierczyk (2010) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część III. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2007.^[1770], Kujawa et al. (2012)^[1800]Kujawa et al. (2012) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park (NE Poland). II. Macromycetes.^[1800], Kujawa et al. (2015)^[1778]Kujawa et al. (2015) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park. Park. Part IV. Macromycetes – new data and the synthesis.^[1778], Kujawa et al. (2020)^[1783]Kujawa et al. (2020) Macromycetes of the Palace Park in Poznań-Radojewo (Wielkopolska Region, Poland).^[1783], Ławrynowicz (1978)^[2995]Ławrynowicz (1978) Grzyby dorzecza Pilicy.^[2995], Łuszczyński (2012)^[1902]Łuszczyński (2012) Grzyby wielkoowocnikowe.^[1902], Łuszczyński & Tomaszewska (2014)^[1924]Łuszczyński & Tomaszewska (2014) Gasteroid fungi - the morphological characteristics of selected endangered and rare speciesnoted in Poland.^[1924], Rudnicka (1959)^[3155]Rudnicka (1959) Nowe stanowiska Disciseda calva (Moravec) Moravec i Disciseda bovista (Klotzsch) P. Henn. w okolicy Warszawy.^[3155], Stasińska (2008)^[2230]Stasińska (2008) The state of knowledge of Macromycetes in xerothermic grasslands in Poland.^[2230], Teodorowicz (1939)^[3304]Teodorowicz (1939) Nowe dla flory polskiej podrzędy, rodziny, rodzaje i gatunki wnętrzniaków (Gasteromycetes).^[3304], Tomaszewska et al. (2015)^[2410]Tomaszewska et al. (2015) Selected rare and protected macrofungi (Agaricomycetes) a bioindicators of communities of xerothermic vegetation in the Nida Basin.^[2410]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 29.04.2025 21:05 1 znaleziska Disciseda bovista (przewrotka wielka) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

EC25 355904 EE00 81595

ID 81 595 oznaczenie: Disciseda bovista; lokalizacja: Tomaszów Maz. przy wylocie ul.Wodnej, na wysokości centralnego ujęcia wody pitnej na Pilicy, EE00; data zbioru: 29 wrz 2007; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Rozległa łąka z rzadka rosnącymi sosnami, piaszczyste, pojedynczo; leg. Marek Ciszewski, det. Anna Kujawa; eksykat: TAK, w Stacji ZBŚRiL PAN, 4/MC/5.07.07; uwagi: -- [notatka: nie] [fotografie: nie]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2010. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część. III. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2007. Przegląd Przyrodniczy 21(1): 8-53;

ID 355 904 oznaczenie: Disciseda bovista; lokalizacja: Goski Wąsosze, gm.Krzynowłoga Mała, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC25; data zbioru: 1 mar 2022; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: murawa napiaskowa na poboczu drogi przechodzącej przez wieś, ziemia, dwa owocniki; leg. det. Romuald Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy; uwagi: [bf:1319217] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 1319217 ;