opis
Kapelusz orzechowobrązowy do czerwonawobrązowego; duży, 70-120(160) mm średnicy, początkowo wypukły, z wiekiem rozpostarty do nieco lejkowatego; powierzchnia matowa, z promieniście ułożonymi, delikatnymi, włókienkowatymi łuseczkami, w centrum kapelusza często widoczne płatowate resztki osłony całkowitej; brzeg podwinięty.
Trzon białawy do kremowego; 50-100 × 25-50 mm, zwykle zwężający się stożkowato ku podstawie; powierzchnia gładka lub z pierścieniowymi spękanymi strefowaniami; z dwoma pierścianiemi, błoniastymi, są one pozostałością osłony całkowitej; górny jest trwały i sztywny, ściągalny ku górze, poniżej niego znajduje się druga strefa pierścieniowa, ściśle przylegająca do trzonu, zanikająca z wiekiem.
zarodniki
Wysyp zarodników biały. Zarodniki wrzecionowato-elipsoidalne, gładkie, hialinowe, z kroplami, 12.5-15 × 5-6.5 µm.
występowanie
Nieczęsty. Owocniki wyrastają jesienią, pojedynczo lub po kilka w grupie, w górach i w piętrze alpejskim, na glebach wapiennych, na pastwiskach i w widnych lasach świerkowych zawsze w pobliżu świerków z którymi tworzy mikoryzę. Owocniki są na pół podziemne, stąd zauważalne są dopiero wystające kapelusze dojrzewających egzemplarzy. Mykoryzowy.
jadalne czy trujące? 🟢
Jadalny.[105] Paradoksalnie dopuszczony do obrotu handlowego w Polsce a jednocześnie chroniony (2004) - niedopatrzenie legislacyjne. Dawniej ceniony jako wydajna podróbka suszu borowikowego - z jednej strony ciężki, z drugiej strony biały. Jednak niesmaczny.
uwagi
Gatunek charakterystyczny swoim podwójnym pierścieniem i rozmiarami owocników. Podobny charakter i barwę mają owocniki bardzo rzadkiej gąski wielkiej (Tricholoma colossus), ta jednak ma jedynie włókienkowatą strefę pierścieniową i wykrojone, nierozwidlające się blaszki oraz powoli czerwieniejący miąższ.
wybrane okazy · selected collections ⇈
leg. Joanna Gądek
/Słowacja/
leg. Ryszard Rutkowski
/Słowacja/
w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej
zapisy w GRej wg stanu na 10.03.2025 14:29 1
ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].
Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.
DF97 331496 DG27 331494 FG21 322976 348574
ID 322 976 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Ropianka, pow. jasielski, woj. podkarpackie, FG21; data zbioru: 7 paź 2018; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: jodła, świerk, sosna, brzoza, leszczyna, grab, buk i in., na ziemi obok drogi zrywkowej i drogi lesnej, 1 duży w kępie z młodymi, wyrastającymi, ciasno ułożonymi; leg. det. Anna Hreczka; eksykat: nie; uwagi: fot.1060966 [notatka: nie] [fotografie: tak];
ID 331 494 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Kiczory, pow. nowotarski, woj. małopolskie, DG27; data zbioru: 16 lip 2017; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las świerkowy, przy korzeniach młodych świerków, pojedynczo i w małych grupach, niektóre owocnki półpodziemne. W sumie ok. 10 owocników.; leg. det. Waldemar Czerniawski; eksykat: Nie, gatunek chroniony; uwagi: Owocniki pojawiły się również w roku 2018 i 2019.; fot.1139392 fot.1139393 [notatka: nie] [fotografie: tak];
ID 331 496 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Budzów, pow. suski, woj. małopolskie, DF97; data zbioru: 9 paź 2017; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las jodłowo-świerkowy, na igliwiu, 3 owocniki; leg. det. Waldemar Czerniawski; eksykat: Nie, gatunek chroniony; uwagi: Jeden owocnik był wyrwany i porzucony, dwa pozostałe mocno wrastały w podłoże.; fot.1139402 fot.1139403 [notatka: nie] [fotografie: tak];
ID 348 574 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Ropianka, pow. krośnieński, woj. podkarpackie, FG21; data zbioru: 1 wrz 2021; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: jodła, świerk, sosna, brzoza, leszczyna, grab, buk i in., na ziemi obok drogi leśnej, 1 duży wyrwany i leżący na ziemi, jedna kępka z wyrwanymi owocnikami, obok dwie kępki ukryte pod ostrężyną (każda po jednym nieco większym owocniku i grupą ciasno ułożonych w rzędzie młodych, ciasno ułożonych; leg. det. Anna Hreczka; eksykat: tak; uwagi: Korekta do ID322976 - ma być powiat krośnieński błędnie podałam jasielski!. Owocniki pojawiają się tam co roku i zwykle młode są wyrywane przez grzybiarzy mylą je zapewne z młodymi, białymi borowikami!.; fot.1257625 fot.1257626; to zdjęcie z 15.08.2021; fot.1257627 [notatka: nie] [fotografie: tak];
