Boletopsis grisea (szaraczek sosnowy)

Thaxterogaster purpurascens (zasłonak purpurowiejący) — GREJ: ID117844 (© autora fot.)

opis

Owocnik z wyraźnie wykształconym trzonem i kapeluszem. Kapelusz bladoszary, oliwkowobrązowy, szarobrązowy do prawie czarnego; 50-120(150) mm średnicy, 5-10 mm grubości, płasko wypukły, z wiekiem do nieco wklęśniętego, w zarysie nieregularnie kolisty; powierzchnia matowa, gładka, z wiekiem promieniście spękana na włókna, w centrum na łuseczki; brzeg ostry, nieco podwinięty, pofalowany, poprzecznie żłobkowany; uciśnięte miejsca przebarwiają się czerwonobrązowo.

space

Trzon tej samej barwy co kapelusz lub jaśniejszy; centralny lub ekscentryczny, krótki, 30-50(70) × 10-30 mm, równogruby do maczugowatego, takze zwężający się ku podstawie; podstawa trzonu czasem z pomarańczową grzybnią.

space

zarodniki

Wysyp zarodników biały do jasnobrązowego. Zarodniki w zarysie prawie koliste, guzkowate, nieamyloidalne, 4-6 × 3.5-4 µm (nie wliczając brodawek).

występowanie

Jest w czekliście. ^[105]

Gatunek podlega ochronie ścisłej (poz. I.36 wg aktualnego rozporządzenia). Nie mają do niego zastosowania wyłączenia spod ochrony uzasadnione względami godpodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (§7.1). Do ustawowej ochrony został włączony w 2004 roku.

Bardzo rzadki. Owocniki jednoroczne, wyrastają od lata do jesieni, na gołej ziemi lub na ściółce, pojedynczo lub w grupach, na glebach suchych i ubogich, w lasach iglastych sosnowych i świerkowych, częściej w wyższych partiach gór. Prawdopodobnie mykoryzowy.

Czerwona Lista^[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

jadalne czy trujące? 🟡

ważne! dla grzybiarzy

W Polsce podlega ochronie gatunkowej. Nie jest trujący, lecz niesmaczny.

uwagi

Scutiger pes-caprae (naziemek kozionogi) · powierzchnia kapelusza

Owocniki oglądane od góry przypominają ciemne borowiki (Boletus).

space

wybrane okazy · selected collections ⇈

05 10 06 - 11
/Słowacja, Strazowskie Vierchy, Pruzina/

mirki2.051023-bf21462
leg. Mirosław Wantoch-Rekowski
/Tuszkowy-Śluza/

mirki2.050924-bf21462
leg. Mirosław Wantoch-Rekowski
/Tuszkowy-Śluza/

mirki2.041003-bf21462
leg. Mirosław Wantoch-Rekowski
/Tuszkowy-Śluza/

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A., 1967 — Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom III. Żagwiowate II (Polyporaceae pileatae), Szczeciniakowate II (Mucronoporaceae pileatae). Lakownicowate (Ganodermataceae). Bondarcewowate (Bondarzewiaceae). Boletkowate (Boletopsidaceae). Ozorkowate (Fistulinaceae). [17]
Hagara, L., Antonin, V., Baier, J., 1999 — Houby. [49]
Breitenbach J., Kraenzlin F., 1986 — Fungi of Switzerland 2 - Non gilled fungi [26II]
Gumińska B., Wojewoda W., 1983 — Grzyby i ich oznaczanie. [5]
Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]
Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014 — z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów [50.14]
Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006 — Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. [125]

dane w bazie „publikacje po 2000 r.”
Boletopsis grisea (Peck) Bondartsev & Singer
· publikacje: Grzesiak i in. 2020 · Kujawa 2005 · Kujawa i Gierczyk 2012 · Kujawa i Gierczyk 2013a · Ślusarczyk D. 2020

znaleziska Boletopsis grisea na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.09.12

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

CB-14 21462 291095 176824 115153 CB-24 291097 CB-44 117840 117844 EB-69 177785

ID21462 Boletopsis grisea; Tuszkowy-Śluza E 17,43 N 54,04, CB-14; 2005.09.24; Młodnik sosnowy.; W ziemi. Jeden owocnik; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Anna Kujawa; eksykat: Tak, u kustosza bazy - 9/MWR/30.01.06, tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa 2005. "Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych" - nowa forma gromadzenia danych mikologicznych pochodzących od amatorów. Podsumowanie roku 2005. Przegl. Przyr. 16 (3-4): 17-52
uwagi: fot. 19920 fot. 19921
W przeciwieństwie do sarniaka dachówkowatego jest on niezwykle rzadki. To jest jedyne stanowisko w którym go spotykam. W poprzednim sezonie były dwa owocniki.

ID115153 Boletopsis grisea; Tuszkowy-Kaszuby, CB-14; 2008.09.14; Bór sosnowy; W ziemi,mchu,na granicy starego boru i młodego lasu sosnowego 3 owocniki pod jałowcem; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 1/MWR/5.11.10, tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59
uwagi: fot. 202963 fot. 202964 fot. 202965Owocniki pojawiły się po dwuletniej przerwie :-)

ID117840 Boletopsis grisea; Czernica k/Męcikała, CB-44; 2008.10.11; w zagajniku sosnowym na ziemi; na ziemi wśród igieł sosnowych dwa osobniki; leg. Wojciech Mazurkiewicz; det. Wojciech Mazurkiewicz; eksykat: U kustosza bazy, tak
uwagi: zdjęcia:
fot. 208713 fot. 208714

ID117844 Boletopsis grisea; Żabno k/Chojnic, CB-44; 2008.10.11; Na skraju zagajnika sosnowego przy starym sosnowym lesie; wśród igieł sosnowych na ziemi około 10 owocników w różnych fazach rozwoju. Jeden z owocników wywrócony; leg. Wojciech Mazurkiewicz; det. Wojciech Mazurkiewicz; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 1/WM/8.02.12, tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VIII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2012. Przegląd Przyrodniczy 24(4): 10-41
uwagi: zdjęcia:
fot. 208740 fot. 208741 fot. 208742 fot. 208743

ID176824 (potwierdzenie 115153) Boletopsis grisea; Tuszkowy-Lipusz, pow. kościerski, woj. pomorskie, CB-14; 2010.09.29; las sosnowy; w ziemi jeden owocnik; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: nie-chroniony, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59
uwagi: fot. 379988

ID177785 Boletopsis grisea; 1km, W, Ruciane-Nida, w pobliżu linii kolejowej, pow. Piski, woj. Warmińsko-mazurskie, EB-69; 2010.10.15; sosna z niewielką domieszką brzozy; pas p.poż, na ziemi, w igliwiu 11 owocników; leg. Mateusz Pańkowski; det. Mateusz Pańkowski; eksykat: nie, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59
uwagi: fot. 382882 fot. 382883 fot. 382884 fot. 382885 fot. 382886

ID291095 (potwierdzenie 176824) Boletopsis grisea; Lipusz-Tuszkowy, pow. kościerski, woj. pomorskie, CB-14; 2016.09.18; Bór sosnowy; ziemia dwa owocniki wyrwane przez grzybiarza; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak, w Stacji, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 878199 fot. 878200

ID291097 Boletopsis grisea; Kalisz Kaszubski, pow. kościerski, woj. pomorskie, CB-24; 2016.09.18; Bór sosnowy z domieszką buka; ziemia cztery owocniki w rozproszeniu, jeden uszkodzony przez grzybiarza; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak, w Stacji, tak, notatka: nie
uwagi: https://binged.it/2d1t7kD
fot. 878204 fot. 878205