Tx: 327
grzyby.pl

Amanita excelsa (Fr.) Bertill. [🔉 a·ma·ni·ta *]

muchomor twardawy
Amanita ampla Pers. [🔉 a·ma·ni·ta *] · Amanita spissa (Fr.) Bertill. var. excelsa (Fr.) Dörfelt & I.L. Roth [🔉 a·ma·ni·ta *]
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Amanita excelsa (muchomor twardawy)
Amanita excelsa (muchomor twardawy)
Amanita excelsa (muchomor twardawy)
pokrój
Amanita excelsa (muchomor twardawy)
Amanita excelsa (muchomor twardawy)
pokrój

owocnik

Amanita excelsa (muchomor twardawy)
Amanita excelsa (muchomor twardawy)
podstawa trzonu
Amanita excelsa (muchomor twardawy)
Kapelusz szary, szarooliwkowy, szarobrązowy; 50-100(150) mm średnicy, młody półkulisty, potem rozpostary do płaskiego; powierzchnia początkowo cała pokryta jasnoszarą osłoną, potem pęka i łatki układają się mniej lub bardziej regularnie i koncentrycznie, łatki łatwo odpadają i mogą być zmyte przez deszcz; brzeg kapelusza gładki lub jedynie słabo prążkowany, długo podwinięty.

space

Trzon biały, z wiekiem szarobrązowy; 60-120(150) x 20-30, z bulwiasto rozszerzoną podstawą do 40 mm średnicy, bulwka bez wyraźnej pochwy, w górze z kilkoma ciemniejszymi łuseczkowatymi strefami pierścieniowymi, korzeniasto zwężająca się ku dołowi, twarda, mięsista; pierścień błoniasty, trwały, zwisający, biały do szarawego, górna powierzchnia pierścienia silnie prążkowana - są to odciśnięte w pierścieniu, w początkowym okresie rozwoju owocnika, ostrza blaszek.

space

space

zarodniki

Wysyp zarodników biały. Zarodniki szerokoelipsoidalne, gładkie, przejrzyste, amyloidalne, 8-11 x 6-8.5 µm.
Spore print white. Spores broadly ellipsoid, smooth, translucent, amyloid, 8-11 x 6-8.5 µm.

występowanie

Jest w czekliście. [105]
Częsty, zwłaszcza na pogórzu. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo lub w grupach, w lasach iglastych, w świerczynach, rzadziej w liściastych.

space

jadalne czy trujące? 🟢

Dobry grzyb jadalny o zwartym miąższu. U nas praktycznie nie zbierany, może i dobrze z racji podobieństwa do trującego muchomora plamistego (Amanita pantherina). Np. w Czechach tradycyjnie zbierany, nazywany z racji barwy 'sedivka'.

space

Amanita pantherina (muchomor plamisty)
Amanita pantherina (muchomor plamisty)
Niebezpieczne są pomyłki z trującym muchomorem plamistym (Amanita pantherina), ten nie ma prążkowanej górnej powierzchni pierścienia, bulwiaste zgrubienie podstawy trzonu jest od spodu zaokrąglone (a nie korzeniaste), brzeg kapelusza (za wyjątkiem rosnącej pod świerkami w górach odmiany muchomor jodłowy (Amanita pantherina f. abietinum)) jest prążkowany.
Podobny jadalny muchomor czerwieniejący (Amanita rubescens) ma czerwieniejący w miejscach uszkodzeń miąższ i blaszki, ta zmiana barwy zachodzi też z wiekiem, szczególnie jest to widoczne w podstawie trzonu i w miąższu wokół kanałów wygryzionych przez larwy owadów.

space

space

wybrane okazy · selected collections

#4
12 10 06 - 1
leg. Marek Snowarski
/Strzelin, ok. Dębniki/
#3
02 07 07 - 1
leg. Marek Snowarski
/Trutnov, Czechy/
#2
06 09 18 - 8
/okolice Rogowa/
#34
05 08 20 - 7
/okolice Wrocławia/
#4
02 08 17 - 2
leg. Marek Snowarski
/Trutnov, Czechy/
#9
04 07 16 - 6
/Wrocław, Las Ratyński/

nomenklatura, etymologia ℹ️

poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Amanita excelsa (Fr.) Bertill. [🔉 a·ma·ni·ta *]Amanita spissa (Fr.) Bertill. var. excelsa (Fr.) Dörfelt & I.L. Roth [🔉 a·ma·ni·ta *] · Amanita ampla Pers. [🔉 a·ma·ni·ta *](pl) muchomor twardawy
Amanita (gr., subst., f) — nazwa rodzaju grzybów muchomor (Amanita) od greckiego amanitai - dla bliżej nieokreślonych grzybów jadalnych
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

    Adamczyk (2011)[1272]Adamczyk (2011) Strukturalno-funkcjonalna charakterystyka zbiorowisk macromycetes w fitocenozach leśnych projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego.[1272], Brzeg & Lisiewska (2020)[1331]Brzeg & Lisiewska (2020) Grzyby makroskopijne kampusu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Morasko w Poznaniu.[1331], Bujakiewicz (2018)[1344]Bujakiewicz (2018) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.[1344] (as: A. spissa), Flisińska (2002)[1451]Flisińska (2002) Grzyby Poleskiego Parku Narodowego. W: Radwan S. (red.). Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Orpol. Lublin: 73-83[1451] (as: Amanita spissa), Flisińska (2004)[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). T. 1 & 2.[1452] (as: Amanita spissa), Friedrich (2010)[1460]Friedrich (2010) Mycological relationships in lowland acidophilous beech forest (Luzulo pilosae-Fagetum) in the Puszcza Wkrzańska forest (NW Poland).[1460], Friedrich & Orzechowska (2002)[1468]Friedrich & Orzechowska (2002) Macromycetes w środowisku miejskim Szczecina.[1468], Gierczyk et al. (2009)[1482]Gierczyk et al. (2009) Grzyby wielkoowocnikowe Polskich Bieszczadów. Część I.[1482], Gierczyk et al. (2013)[1502]Gierczyk et al. (2013) XVIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej.[1502], Gierczyk et al. (2015)[1491]Gierczyk et al. (2015) XX Jubileuszowa Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1491], Gierczyk et al. (2018)[1501]Gierczyk et al. (2018) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Western Sudety Mountains and Western Sudety Foothills (SW Poland). Part 1.[1501] (as: A. excelsa var. excelsa), Gierczyk et al. (2019)[1495]Gierczyk et al. (2019) Macrofungi of the Bieszczady Mountains.[1495], Gierczyk et al. (2020)[1497]Gierczyk et al. (2020) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), Part 2.[1497] (as: A. excelsa f. excelsa), Grzesiak et al. (2017)[1528]Grzesiak et al. (2017) Macromycetes of Central European lichen Scots pine forests of the Cladonio-Pinetum Juraszek 1927 type in the "Bory Tucholskie" National Park (NW Poland).[1528], Grzesiak et al. (2020)[1530]Grzesiak et al. (2020) Contribution to knowledge of the mycobiota of “Bory Tucholskie” National Park (Northwestern Poland): macromycetes of Central European lichen Scots pine forests of the Cladonio-Pinetum Juraszek 1927 type.[1530] (as: A. excelsa f. excelsa), Hoffeins et al. (2017)[1589]Hoffeins et al. (2017) Checklist of Macromycetes (Fungi) from the Wyskok village in Masurian Lakeland, NE Poland.[1589], Karasiński et al. (2015)[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.[1643] (as: A. excelsa var. excelsa), Kozłowska et al. (2015)[1704]Kozłowska et al. (2015) Fungi of the Roztocze region (Poland and Ukraine). Part I. A checklist of larger Basidiomycota.[1704], Kozłowska et al. (2019)[1706]Kozłowska et al. (2019) An annotated catalogue of the fungal biota of the Roztocze Upland. Richness, diversity and distribution.[1706], Kujawa (2009)[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.[1752], Kujawa (2009a)[1753]Kujawa (2009a) Grzyby wielkoowocnikowe. W: Okołów C., Karaś M., Bołbot A. Białowieski Park Narodowy. Poznać - Zrozumieć - Zachować. Białowieski Park Narodowy, Białowieża: 87-110[1753], Kujawa et al. (2016)[1798]Kujawa et al. (2016) Grzyby wielkoowocnikowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym.[1798], Kujawa et al. (2019)[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.[1779] (as: A. excelsa f. excelsa), Kujawa et al. (2023)[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.[3757], Lisiewska (2000)[1838]Lisiewska (2000) Udział bioekologicznych grup macromycetes w zbiorowiskach acidofilnych dąbrów na Płycie Krotoszyńskiej w południowej Wielkopolsce.[1838], Ławrynowicz (2000)[1858]Ławrynowicz (2000) Grzyby Borów Tucholskich. Macromycetes Parku Narodowego Bory Tucholskie.[1858] (as: A. spissa), Ławrynowicz & Szkodzik (2002)[1872]Ławrynowicz & Szkodzik (2002) Różnorodność macromycetes Rezerwatu "Kręgi Kamienne" w Odrach w Borach Tucholskich.[1872] (as: A. spissa), Łuszczyński (2001)[1886]Łuszczyński (2001) Grzyby Macromycetes rezerwatu torfowiskowego Białe Ługi.[1886], Łuszczyński (2007)[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.[1896], Łuszczyński (2008)[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.[1898], Narkiewicz (2011)[1997]Narkiewicz (2011) Sprawozdanie z XXI wystawy świeżych grzybów w Jeleniej Górze.[1997], Narkiewicz (2019)[2003]Narkiewicz (2019) Grzyby i śluzowce.[2003] (as: A. spissa), Narkiewicz et al. (2013)[2002]Narkiewicz et al. (2013) Grzyby i śluzowce.[2002] (as: A. spissa), Pietras et al. (2016)[2079]Pietras et al. (2016) Grzyby wielkoowocnikowe.[2079], Ronikier (2012)[2144]Ronikier (2012) Fungi of the Sarnia Skała massif in the Tatra Mountains (Poland).[2144], Szkodzik (2005)[2371]Szkodzik (2005) Macromycetes in communities of Abies alba on its range border in Central Poland.[2371] (as: A. spissa), Ślusarczyk (2019)[2393]Ślusarczyk (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.[2393] (as: A. excelsa var. excelsa), Ślusarczyk (2021)[2400]Ślusarczyk (2021) Materiały do znajomości mykobioty pasma Krowiarek (Sudety Wschodnie).[2400] (as: A. excelsa f. excelsa), Wilga (2000)[2432]Wilga (2000) Makrogrzyby (Macromycetes) doliny Samborowo w Lasach Oliwskich (Trójmiejski Park Krajobrazowy).[2432] (as: A. spissa), Wilga (2000a)[2431]Wilga (2000a) Grzyby makroskopowe (Macromycetes) występujące na obszarze Gdańska. Acta Bot. Cassubica 1: 105-111[2431] (as: A. cfr. spissa), Wilga (2004)[2441]Wilga (2004) Grzyby wielkoowcnikowe (macromycetes) Doliny Zielonej (Lasy Oliwskie).[2441] (as: A. spissa), Wilga (2004)[2445]Wilga (2004) Przyroda projektowanego rezerwatu "Dolina Mirachowskiej Strugi" na Pojezierzu Kaszubskim. Grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes).[2445] (as: A. spissa), Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.[2488], Wojewoda et al. (2004)[2537]Wojewoda et al. (2004) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu "Bór na Czerwonem" w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej (Karpaty Zachodnie).[2537], Wojewoda et al. (2016)[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).[2542], Żurawlew (2014)[2580]Żurawlew (2014) Niezwykła przyroda powiatu pleszewskiego.[2580]

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji