Tx: 2556
grzyby.pl

Gyromitra esculenta (Pers.) Fr.

piestrzenica kasztanowata, "babie uszy", False Morel /en/
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Gyromitra esculenta (piestrzenica kasztanowata)
pokrój
Gyromitra esculenta (piestrzenica kasztanowata)
Gyromitra esculenta (piestrzenica kasztanowata)
Gyromitra esculenta (piestrzenica kasztanowata)

opis

Główka owocnika mniej więcej kulista, nieregularnie, mózgowato pofałdowana, płatowata, barwy od żółtobrązowej do ciemnobrązowej, czarnobrązowej; wysokość całego owocnika 50-100 (120) mm, a szerokość 50-150 mm; wnętrze główki poprzerastane, kremowe.

Trzon krótki, długości 1/3 do 1/4 wysokości kapelusza i grubości niewiele mniejszej od jego średnicy; biały, brązowo-purpurowo poplamiony; powierzchnia silnie pobrużdżona i pomarszczona; pusty.

Miąższ kruchy; bez wyróżniającego się smaku, czy zapachu.

Sporocarp's head rounded, irregular, brain-like lobed; yellow-brown to dark brown, black-brown; sporocarp height 50-100 (120) mm, 50-150 mm broad; head partially hollow, inner surface cream.
Stipe short, 1/3 to 1/4 of head height, width only slightly less then head diameter; white with brownish-purple stains; surface grooved and wrinkled; hollow.
Flesh fragile; without distinctive taste or odour.

zarodniki

Wysyp zarodników kremowy. Zarodniki elipsoidalne, gładkie (zobacz uwagi), z dwoma oleistymi kroplami, 13-21 x 7-10 µm.

Spore print cream. Spores ellipsoid, smooth, with two drops, 13-21 x 7-10 µm.

występowanie

jest w czekliście Chmiel (2006) [140]

Częsta. Owocniki wyrastają wiosną (marzec/kwiecień) w lasach sosnowych, pojedynczo lub w grupach. Często w młodnikach i na uprawach.

Common. Spring, solitary or in groups, in coniferous forests.

jadalne czy trujące? 🔴

Niebezpiecznie trująca. Za "Diagnostyką laboratoryjną zatruć grzybami", PZWL 1988, Wanda Lasota i Maria Klawitter czynnikiem toksycznym jest gyromitryna (N-metyloformylohydrazon aldehydu octowego). Wg. Piotra R. Burdy - "Zatrucia ostre grzybami i roślinami wyższymi" objawy zatrucia rozpoczynają się czasami po wielu dniach. Charakterystyczne jest to, że zatruciu można ulec wdychając opary z gotowanych grzybów. Dalej czytamy, że najpewniej MMH uszkadza czerwone krwinki i przy ciężkim zatruciu produkty ich rozpadu uszkadzają nerki i wątrobę. Czynniki trujące rozkładają się, bądź ulatniają przy gotowaniu i suszeniu. Jednak nie ma możliwości stwierdzenia w jakim stopniu dlatego lepiej nie ryzykować.

Deadly poisonous. Toxin is monomethylhydrazine (MMH), which is volatile substance, so when breathed during cooking could be fatal.

Gyromitra infula (piestrzenica infułowata)
Gyromitra infula (piestrzenica infułowata)

Bardzo podobna jest piestrzenica olbrzymia (Gyromitra gigas), do pewnego odróżnienia jedynie pod mikroskopem, po odmiennych zarodnikach, o drobno szorstkiej powierzchni i ze zgrubieniami na końcach; makroskopowo jest przeciętnie większa, jaśniejsza, ma bardzo krótki i gruby trzon, rośnie w lasach liściastych.

Very close is piestrzenica olbrzymia (Gyromitra gigas), reliable could be distinguished only under microscope, thanks to its finely coarse spores with enlargements on ends; macroscopically its bigger, looks paler and has very short and thick stipe, grows in decidious forests.

Piestrzenica infułowata (Gyromitra infula) istotnie różni się kształtem główki, która składa się z kilku dużych, nie bruzdowanych płatów. Występuje głównie jesienią.

piestrzenica infułowata (Gyromitra infula) differs significantly with cap composed of few big lobs, not wrinkled.

Oczywista jest możliwość pomyłki z jadalnymi smardzowatymi (Morchellaceae), te jednak nie maja pofałdowanej mózgowato główki a jamkowatą.

Grown in autumn.
One could consider mistaken with edible smardzowate (Morchellaceae). Morels got no brain-like lobed head but with ridges and pits.

wybrane okazy · selected collections

#9
05 05 11 - 7
/półwysep Helski/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

    Adamczyk (2003)[1264]Adamczyk (2003) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu leśnego „Ostrężnik” na obszarze projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego (Wyżyna Częstochowska).[1264], Adamczyk (2007)[1268]Adamczyk (2007) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu Babsk w województwie łódzkim na tle przemian jego szaty roślinnej.[1268], Adamczyk (2011)[1272]Adamczyk (2011) Strukturalno-funkcjonalna charakterystyka zbiorowisk macromycetes w fitocenozach leśnych projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego.[1272], Błoński (1888)[2610]Błoński (1888) Spis roślin skrytokwiatowych zebranych w r. 1887 w Puszczy Białowieskiéj.[2610], Bujakiewicz & Lisiewska (1983)[2652]Bujakiewicz & Lisiewska (1983) Mikoflora zbiorowisk roślinnych Słowińskiego Parku Narodowego.[2652], Celka (2002)[1357]Celka (2002) Królestwo grzybów.[1357], Chachuła et al. (2021)[1375]Chachuła et al. (2021) Materiały do poznania różnorodności grzybów wielkoowocnikowych Ustronia w województwie Śląskim.[1375], Chmiel (1997)[3352]Chmiel (1997) Rhytismatales, Helotiales, Pezizales.[3352], Chmiel (1997)[3495]Chmiel (1997) Miseczniaki (Discomycetes) Parku Krajobrazowego „Lasy Janowskie”.[3495], Chmiel (2000)[3928]Chmiel (2000) Miseczniaki (Discomycetes) w Tatrzańskim Parku Narodowym .[3928], Chmiel et al. (1994)[3631]Chmiel et al. (1994) Grzyby i śluzowce.[3631], Czarnecka i Janiec (2002)[1405]Czarnecka i Janiec (2002) Przełomy rzeczne Roztocza jako modelowe obiekty w edukacji ekologicznej. Wyd. UMCS, Lublin[1405], Domański Z. (2001)[3794]Domański Z. (2001) Grzyby Lasów Łochowskich.[3794], Domian et al. (2022)[3712]Domian et al. (2022) Obserwacje mykologiczne członków Sekcji Różnorodność i Ochrona Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego. Część II.[3712], Eichler (1902)[2751]Eichler (1902) Przyczynek do flory grzybów okolic Międzyrzeca.[2751], Fiedorowicz (2009)[1441]Fiedorowicz (2009) The participation of macromycetes in selected forest communities of the Masurian Landscape Park (NE Poland).[1441], Flisińska (1987)[2779]Flisińska (1987) Macromycetes zbiorowisk leśnych i torfowiskowych Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego.[2779], Flisińska (2000)[1448]Flisińska (2000) Studies on the macromycetes of the Janów Forests Landscape Park (SE Poland).[1448], Flisińska (2002)[1451]Flisińska (2002) Grzyby Poleskiego Parku Narodowego. W: Radwan S. (red.). Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Orpol. Lublin: 73-83[1451], Friedrich (1984)[2795]Friedrich (1984) Mikoflora Puszczy Goleniowskiej.[2795], Gierczyk (2022)[3842]Gierczyk (2022) Grzyby wielkoowocnikowe dawnego użytku ekologicznego „Strumień Junikowski”.[3842], Gierczyk et al. (2018)[1503]Gierczyk et al. (2018) Grzyby projektowanego Turnickiego Parku Narodowego i jego otuliny – wstępne wyniki badań.[1503], Gierczyk et al. (2018)[1501]Gierczyk et al. (2018) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Western Sudety Mountains and Western Sudety Foothills (SW Poland). Part 1.[1501], Gorczak et al. (2023)[3717]Gorczak et al. (2023) Obserwacje mykologiczne członków Sekcji Różnorodność i Ochrona Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego. Część III.[3717], Gramberg (1923)[2810]Gramberg (1923) Seltenere Pilze Ostpreuβens.[2810], Grzesiak et al. (2017)[1528]Grzesiak et al. (2017) Macromycetes of Central European lichen Scots pine forests of the Cladonio-Pinetum Juraszek 1927 type in the "Bory Tucholskie" National Park (NW Poland).[1528], Halama & Romański (2010)[1565]Halama & Romański (2010) Grzyby makroskopijne (macromycetes).[1565], Hołownia (1959)[2853]Hołownia (1959) Badania nad grzybami użytkowymi okolic Torunia.[2853], Hołownia (1974)[2858]Hołownia (1974) Grzyby wyższe okolic Torunia. Część II.[2858], Karasiński (2009)[1637]Karasiński (2009) Grzyby większe rezerwatu przyrody „Ochojec”.[1637], Karasiński et al. (2015)[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.[1643], Kozłowska et al. (2015)[1705]Kozłowska et al. (2015) Fungi of the Roztocze region (Poland and Ukraine). Part II. A checklist of microfungi and larger Ascomycota.[1705], Kozłowska et al. (2019)[1706]Kozłowska et al. (2019) An annotated catalogue of the fungal biota of the Roztocze Upland. Richness, diversity and distribution.[1706], Kozłowska et al. (2019)[1707]Kozłowska et al. (2019) Checklist of microfungi and larger ascomycetes of Białowieża Forest.[1707], Krotoski (2012)[1722]Krotoski (2012) Chronione i rzadkie gatunki grzybów wielkoowocnikowych rejonu projektowanego rezerwatu przyrody Głębokie Doły w Rybniku w latach 2006-2010.[1722], Kujawa (2009)[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.[1752], Kujawa (2009a)[1753]Kujawa (2009a) Grzyby wielkoowocnikowe. W: Okołów C., Karaś M., Bołbot A. Białowieski Park Narodowy. Poznać - Zrozumieć - Zachować. Białowieski Park Narodowy, Białowieża: 87-110[1753], Kujawa et al. (2015)[1780]Kujawa et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego. Przewodnik terenowy.[1780], Kujawa et al. (2019)[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.[1779], Kwieciński (1896)[2940]Kwieciński (1896) Roślinność gminy Hańsk powiatu włodawskiego.[2940], Lisiewska (1979)[2964]Lisiewska (1979) Flora macromycetes Świętokrzyskiego Parku Narodowego.[2964], Ławrynowicz (1973)[2994]Ławrynowicz (1973) Grzyby wyższe makroskopowe w grądach Polski Środkowej.[2994], Ławrynowicz (2000)[1858]Ławrynowicz (2000) Grzyby Borów Tucholskich. Macromycetes Parku Narodowego Bory Tucholskie.[1858], Ławrynowicz (2001)[1859]Ławrynowicz (2001) Grzyby południowo-wschodniej części Borów Tucholskich.[1859], Ławrynowicz & Szkodzik (1998)[3000]Ławrynowicz & Szkodzik (1998) Macromycetes of the Kręgi Kamienne nature-archaeological reserve in the Bory Tucholskie (NW Poland).[3000], Ławrynowicz & Szkodzik (2002)[1872]Ławrynowicz & Szkodzik (2002) Różnorodność macromycetes Rezerwatu "Kręgi Kamienne" w Odrach w Borach Tucholskich.[1872], Ławrynowicz et al. (2009)[1868]Ławrynowicz et al. (2009) Grzyby.[1868], Łuszczyński (2000)[1883]Łuszczyński (2000) Grzyby wielkoowocnikowe.[1883], Mamos (1986)[3009]Mamos (1986) Flora grzybów makroskopowych rezerwatu lipowego Babsk koło Skierniewic.[3009], Namysłowski (1914)[3031]Namysłowski (1914) Śluzowce i grzyby Galicyi i Bukowiny.[3031], Nespiak (1970)[3782]Nespiak (1970) Grzyby i grzybobranie w Puszczy Białowieskiej.[3782], Olesiński & Wojewoda (1985)[3069]Olesiński & Wojewoda (1985) Materiały do flory macromycetes północno-wschodniej Polski.[3069], Orłoś (1961)[3076]Orłoś (1961) Badania ekologiczne nad mikoflorą niektórych typów lasu w Białowieskim Parku Narodowym.[3076], Rouppert (1912)[3154]Rouppert (1912) Grzyby zebrane w Tatrach, Beskidzie Zachodnim i na Pogórzu.[3154], Rudnicka-Jezierska (1969)[3162]Rudnicka-Jezierska (1969) Grzyby wyższe wydm śródlądowych Puszczy Kampinoskiej.[3162], Sałata (1968)[3172]Sałata (1968) Notatki mikologiczne z okolic Annopola.[3172], Sałata (1972)[3175]Sałata (1972) Badania nad udziałem grzybów wyższych w lasach bukowych i jodłowych na Roztoczu Środkowym.[3175], Sałata (1977)[3177]Sałata (1977) Grzyby wyższe rezerwatu leśnego Zagożdżon w Puszczy Kozienickiej.[3177], Sałata (1978)[3178]Sałata (1978) Grzyby wyższe rezerwatu leśnego Jata k. Łukowa.[3178], Schroeter (1908)[3183]Schroeter (1908) Die Pilze Schlesiens. Zweite Hälfte.[3183], Skirgiełło et al. (1992)[3225]Skirgiełło et al. (1992) Fungi.[3225], Stasińska & Sotek (2016)[2255]Stasińska & Sotek (2016) New data to the knowledge of macrofungi of Wolin National Park.[2255], Sumorok (2001)[2282]Sumorok (2001) Post-fire macrofungi in the burnt area in the Jelonka reserve (Białowieża region, NE Poland).[2282], Szczepkowski & Sierota (2010)[2359]Szczepkowski & Sierota (2010) Grzyby.[2359], Szewczyk (2019)[2364]Szewczyk (2019) Przyroda gminy Oborniki Śląskie.[2364], Ślusarczyk (2005)[2386]Ślusarczyk (2005) Grzyby.[2386], Ślusarczyk (2019)[2393]Ślusarczyk (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.[2393], Teodorowicz (1933)[3299]Teodorowicz (1933) Grzyby zachodniej i południowej Polski w zbiorze Zakładu Botaniki Ogólnej Uniwersytetu Poznańskiego.[3299], Wilga (2000)[2432]Wilga (2000) Makrogrzyby (Macromycetes) doliny Samborowo w Lasach Oliwskich (Trójmiejski Park Krajobrazowy).[2432], Wilga (2009)[2461]Wilga (2009) Interesujące wiosenne grzyby lasów Oliwskich.[2461], Wilga (2011a)[2466]Wilga (2011a) A teraz grzyby? . Pismo Politechniki Gdańskiej 5: 47-50[2466], Wilga (2016)[3812]Wilga (2016) Cuda oliwskiej przyrody. Grzyby.[3812], Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.[2488], Wilgan (2020)[2490]Wilgan (2020) Na grzyby do ogródka.[2490], Wojewoda (1960)[3356]Wojewoda (1960) Obserwacje mikologiczne w płatach Fagetum carpaticum i Pineto-Vaccinieturn myrtilli w okolicy Rabsztyna.[3356], Wojewoda (1977)[3781]Wojewoda (1977) Grzyby wielkoowocnikowe.[3781], Wojewoda et al. (2016)[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).[2542], Wróblewski (1915)[3619]Wróblewski (1915) Spis grzybów zebranych na Ziemiach Polskich przez Feliksa Berdaua i Aleksandra Zalewskiego oraz wybranych z zielników Komisyi Fizyograficznrj Akademii Umiejętnosci przez Prof. M. Raciborskiego.[3619]

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji