Pospolity. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo lub w grupach zarówno w lasach iglastych jak i w liściastych.
Kapelusz do 25 cm średnicy; zmiennej barwy, okryty ściółką może być nawet białawy, zwykle jednak brązowy do ciemnobrązowego z ciepłymi czerwonobrązowymi tonami. Kształt kapelusza najpierw półkulisty, z wiekiem wypukły; powierzchnia przy wilgotnej pogodzie i u młodych owocników nieco lepka, w dotyku nie jest zamszowa.
Pory i rurki początkowo białawe, w miarę dojrzewania żółte i następnie oliwkowozielone; uciśnięte nie przebarwiają się.
Trzon mniej lub bardziej maczugowato rozszerzony u podstawy, białawy do jasnobrązowego, dolna część jaśniejsza; mniej lub bardziej wyraźna biaława siateczka jest lepiej dostrzegalna w jego górnej części.
Miąższ biały i zwarty; na cięciu niezmienny; zapach niezbyt silny, przyjemny; smak łagodny, przyjemny, orzechowy. Zapach suszu intensywny, charakterystyczny, przyjemny.
Prawdziwek to król grzybów jadalnych. Swoją pozycję zawdzięcza wspaniałemu aromatowi - jaki posiada po wysuszeniu. Swój charakterystyczny i przyjemny aromat nadaje potrawom - stąd używany jest jako przyprawa lub główny składnika sosów i zupy grzybowej. Ma też duże walory "towarowe" - owocniki są duże, o zwartym i ciężkim miąższu. Miąższ jest niezmienny przy przetwarzaniu, pozostaje biały - co jest korzystnie postrzegane przez konsumentów. Przy tym jest pospolity - więc względnie łatwy do znalezienia.
Przez początkujących zbieraczy może być mylony z łudząco podobnym goryczakiem żółciowym (Tylopilus felleus) - zwłaszcza z jego młodymi egzemplarzami o jeszcze białych porach. Dojrzałe pory goryczaka mają barwę jasnoróżową. Młode egzemplarze goryczaka, które mają jeszcze białe pory, najłatwiej odróżnić po trzonie z silną ciemną siateczką o dużych oczkach; skórka kapelusza goryczaka jest wyraźnie matowa, zamszowa w dotyku. Niezawodna jest też próba smakowa, chyba że jest się rzadkim przypadkiem osoby nie odczuwającej gorzkiego smaku. Miąższ goryczaka ma silny gorzki smak, który nie zanika przy suszeniu lub gotowaniu i psuje smak całej potrawy. Goryczak żółciowy nie jest grzybem trującym, pomyłka nie jest więc groźna dla życia, jednak całkowicie psuje smak potrawy.
Gatunek ten jest zwykle ujmowany tylko w randze odmiany borowika szlachetnego. Wyrasta pod sosnami i ma kapelusz ciemniejszy od borowika szlachetnego, o zasadniczej barwie ciemnobrązowej w ciepłych czerwonobrązowych tonach.
Odróżnia się od borowika szlachetnego aksamitną w dotyku powierzchnią kapelusza i tym, że pojawia się wcześniej niż borowik szlachetny (Boletus edulis) bo już w maju lub w czerwcu.
Borowik usiatkowany jest równie dobrym grzybem jadalnym jak borowik szlachetny. Susz ma taki sam przyjemny aromat a miąższ nie ciemnieje podczas przetwarzania.