Tx: 783
grzyby.pl

Tricholoma equestre (L.) P. Kumm.

gąska zielonka, "gąska" · "gąska zielona" · "prośnianka" · "zieleniatka" · "zielonka"
Tricholoma auratum (Paulet) Gillet · Tricholoma flavovirens (Pers.) S. Lundell
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
typowe owocniki zagłębione w podłożu, z krępym trzonem
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
typowy owocnik zagłębiony w podłożu
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
pokrój
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
młode owocniki, dość nietypowo wydłużony trzon ponieważ rosną w głębokim mchu; grupa pod sosnami
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
starsze owocniki

owocnik

Tricholoma equestre (gąska zielonka)
pokrój
Kapelusz żółtozielonkawy, może mieć oliwkowy, brązowy lub z ochrowy odcień; powierzchnia włókienkowata, często popękana na brązowo-rude łuseczki, wilgotna lepka; 40-80(120) mm średnicy; młody półkulisty, potem rozpostarty, czasem z tępym garbkiem, brzeg początkowo podwinięty, z wiekiem pofalowany, miąższ w kapeluszu gruby.

space

Trzon często prawie cały zagłębiony w podłożu; jaśniejszy od kapelusza, jasnożółty; 30-90 x 10-20 mm; walcowaty; powierzchnia gładka lub z kosmkami; pełny.

space

space

zarodniki

Wysyp zarodników biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, 6-8 x 3.5-5 µm.
Spore print white. Spores ellipsoid, smooth, 6-8 x 3.5-5 µm.

występowanie

Jest w czekliście. [105]
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
siedlisko - mszysta, kwaśna sośnina na piasku
Gatunek pospolity. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w grupach od września do późnej jesieni, ze szczytem owocowania po pierwszych przymrozkach. Zwykle w lasach iglastych, zwłaszcza pod sosnami, na piasku.

space

space

Czerwona Lista[125] — I–o niekreślonym zagrożeniu

Tricholoma frondosae Kalamees et Shchukin
gąska liściowata

Tricholoma equestre var. populinum M. Christensen et Noordel.
Tricholoma frondosae (gąska liściowata)
Tricholoma frondosae
Takson identyczny makroskopowo z gąską zielonką (Tricholoma equestre), od której różni się nieco mniejszymi zarodnikami i występowaniem pod topolą osiką. Podawany także jako Tricholoma equestre var. populinum M. Christensen et Noordel. (gąska zielonka odmiana topolowa). Jest ona bardziej podejrzewana o szkodliwe efekty opisane w kolejnym akapicie.

jadalne czy trujące? 🟢 🛒

dopuszczony do obrotu 🛒
ważne! dla grzybiarzy
Wg. ostatnich badań gąska zielonka zjadana w dużej ilości, przez kilka dni pod rząd, może powodować lżejsze lub ciężkie zatrucia, w skrajnych przypadkach śmiertelne - zobacz uwagi na temat doniesień o zatruciach. Jest to smaczny i tradycyjnie poszukiwany i jedzony późnojesienny grzyb jadalny. W rozporządzeniu z 2008 roku jest to nadal gatunek dopuszczony do obrotu handlowego i przetwórstwa na terenie Polski.
There is established tradition of edibility of this species. But recently (starting from 2001) there are scientific publications about poisoning cases when eaten in large quantity in few consecutive days. See remarks abouts recent publications about poisonings with Tricholoma equestre. In some countries (e.g. Germany) it is now officially considered as dangerous poisonous mushroom.

gatunki podobne

Thaxterogaster purpurascens (zasłonak purpurowiejący)
Tricholoma sejunctum (gąska zielonożółta) · GREJ: ID204733 (© autora fot.)
Tricholoma sulphureum (gąska siarkowa)
Tricholoma sulphureum (gąska siarkowa) · licznie pod bukami
Gąska zielonka ma dość charakterystyczny wygląd i trudno ją pomylić z innymi gatunkami.

space

Gąska zielonożółta (Tricholoma sejunctum) ma białe blaszki, kapelusz jest zielonkawy ale z wtopionymi czarnymi włókienkami.

space

Również podobny (wg tych którzy się pomylili) jest śmiertelne trujący muchomor zielonawy (Amanita phalloides). On również ma zielonkawy kapelusz, za to białe blaszki, pochwę u podstawy trzonu i zwykle zachowany pierścień na trzonie. Jego zapach jest wyraźny słodkawy (jak sztuczny miód), ale palacz pewnie go nie wyczuje (palenie szkodzi!).

space

space

space

wybrane okazy · selected collections ⇈

#4
99 09 26 - 16
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
#4
99 09 26 - 11
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
#2
99 09 26 - 3
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
#3
00 10 17 - 3
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

  • publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

    Adamczyk (2003a)[1264]Adamczyk (2003a) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu leśnego "Ostrężnik" na obszarze projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego (Wyżyna Częstochowska). Ziemia Częstochowska 30: 177-193.[1264] (as: T. flavovirens), Adamczyk (2011)[1272]Adamczyk (2011) Strukturalno-funkcjonalna charakterystyka zbiorowisk macromycetes w fitocenozach leśnych projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. 154-166[1272], Brzeg & Lisiewska (2020)[1331]Brzeg & Lisiewska (2020) Grzyby makroskopijne kampusu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Morasko w Poznaniu.[1331], Fiedorowicz (2009)[1441]Fiedorowicz (2009) The participation of macromycetes in selected forest communities of the Masurian Landscape Park (NE Poland).[1441], Flisińska (2000)[1448]Flisińska (2000) Studies on the macromycetes of the Janów Forests Landscape Park (SE Poland).[1448], Flisińska (2002)[1451]Flisińska (2002) Grzyby Poleskiego Parku Narodowego. W: Radwan S. (red.). Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Orpol. Lublin: 73-83[1451], Flisińska (2004)[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). 2. Lubelskie Towarzystwo Naukowe[1452], Friedrich (2002)[1455]Friedrich (2002) Selected Ascomycota and Basidiomycota from Cedynia Landscape Park (NW Poland).[1455], Friedrich (2006)[1457]Friedrich (2006) Threatened and protected macromycetes in the Wkrzańska Forest.[1457], Friedrich & Orzechowska (2002)[1468]Friedrich & Orzechowska (2002) Macromycetes w środowisku miejskim Szczecina.[1468] (as: Tricholoma flavovirens), Grzesiak et al. (2017)[1528]Grzesiak et al. (2017) Macromycetes of Central European lichen Scots pine forests of the Cladonio-Pinetum Juraszek 1927 type in the "Bory Tucholskie" National Park (NW Poland).[1528], Grzesiak et al. (2017)[1533]Grzesiak et al. (2017) Grzyby makroskopowe Parku Narodowego „Bory Tucholskie".[1533], Grzesiak et al. (2020)[1530]Grzesiak et al. (2020) Contribution to knowledge of the mycobiota of “Bory Tucholskie” National Park (Northwestern Poland): macromycetes of Central European lichen Scots pine forests of the Cladonio-Pinetum Juraszek 1927 type.[1530], Hoffeins et al. (2017)[1589]Hoffeins et al. (2017) Checklist of Macromycetes (Fungi) from the Wyskok village in Masurian Lakeland, NE Poland.[1589], Kałucka (2009)[1626]Kałucka (2009) Macrofungi in the secondary succession on the abandoned farmland near the Białowieża old-growth forest.[1626], Kałucka et al. (2016)[1634]Kałucka et al. (2016) Biodiversity of ectomycorrhizal fungi in surface mine spoil restoration stands in Poland – first time recorded, rare, and redlisted species.[1634], Karasiński et al. (2015)[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.[1643], Kasper-Pakosz & Łuczaj (2014)[1654]Kasper-Pakosz & Łuczaj (2014) Grzyby na targach okolic Rzeszowa.[1654], Kołodziejczak (2010)[1667]Kołodziejczak (2010) Chronione i zagrożone grzyby Pojezierza Kaszubskiego oraz przyległych okolic.[1667], Kozłowska et al. (2015)[1704]Kozłowska et al. (2015) Fungi of the Roztocze region (Poland and Ukraine). Part I. A checklist of larger Basidiomycota.[1704], Kozłowska et al. (2019)[1706]Kozłowska et al. (2019) An annotated catalogue of the fungal biota of the Roztocze Upland. Richness, diversity and distribution.[1706], Krotoski (2012)[1722]Krotoski (2012) Chronione i rzadkie gatunki grzybów wielkoowocnikowych rejonu projektowanego rezerwatu przyrody Głębokie Doły w Rybniku w latach 2006-2010.[1722], Krupa & Krupa (2000)[1724]Krupa & Krupa (2000) Rzadkie i zagrożone grzyby wielkoowocnikowe stwierdzone w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym.[1724], Kryza i Puciata (2009)[1726]Kryza i Puciata (2009) Grzyby (Fungi) i śluzowce (Myxomycetes) rezerwatu przyrody ? Kuźnik ?. W: Owsianny P.M. (red.). Rynna Jezior Kuźnickich i rezerwat przyrody Kuźnik - bioróżnorodność, funkcjonowanie, ochrona i edukacja. Muzeum Stanisława Staszica Piła. 77-93[1726], Kujawa et al. (2013)[1796]Kujawa et al. (2013) XX wystawa grzybów w Tucholskim Parku Krajobrazowym.[1796], Kujawa et al. (2015)[1780]Kujawa et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego. Przewodnik terenowy.[1780], Kujawa et al. (2019)[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.[1779], Kujawa et al. (2023)[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.[3757], Ławrynowicz (2000)[1858]Ławrynowicz (2000) Grzyby Borów Tucholskich. Macromycetes Parku Narodowego Bory Tucholskie.[1858] (as: T. flavovirens), Ławrynowicz (2001)[1859]Ławrynowicz (2001) Grzyby południowo-wschodniej części Borów Tucholskich.[1859] (as: Tricholoma flavovirens), Ławrynowicz & Szkodzik (2002)[1872]Ławrynowicz & Szkodzik (2002) Różnorodność macromycetes Rezerwatu "Kręgi Kamienne" w Odrach w Borach Tucholskich.[1872] (as: T. flavovirens), Łuszczyński (2000c)[1885]Łuszczyński (2000c) Udział macromycetes w wybranych zbiorowiskach leśnych rezerwatu torfowiskowego Białe Ługi w Górach Świętokrzyskich. W: W: Lisiewska M., Ławrynowicz M. (red.). Monitoring grzybów. PTB, Sekcja Mikologiczna. Poznań-Toruń: 53-72[1885] (as: T. flavovirens), Łuszczyński (2001)[1886]Łuszczyński (2001) Grzyby Macromycetes rezerwatu torfowiskowego Białe Ługi.[1886] (as: Tricholoma flavovirens), Łuszczyński (2002)[1888]Łuszczyński (2002) Preliminary red list of Basidiomycetes in the Góry Świętokrzyskie Mts (Poland).[1888] (as: Tricholoma flavovirens), Łuszczyński (2004)[1890]Łuszczyński (2004) Basidiomycetes of coniferous forest communities in the Góry Świętokrzyskie Mts.[1890] (as: Tricholoma flavovirens), Łuszczyński (2007)[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.[1896], Łuszczyński (2008)[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.[1898], Łyczek & Domian (2010)[1930]Łyczek & Domian (2010) Grzyby wielkoowocnikowe.[1930], Nespiak (1970)[3782]Nespiak (1970) Grzyby i grzybobranie w Puszczy Białowieskiej.[3782], Piskorski (2021)[2104]Piskorski (2021) Świat grzybów w Bolimowskim Parku Krajobrazowym.[2104], Stala (2013)[2217]Stala (2013) Rzadkie, ciekawe, ginące grzyby wielkoowocnikowe (Macromycetes) Stobrawskiego Parku Krajobrazowego oraz fragmentu jego otuliny.[2217], Sumorok et al. (2008)[2283]Sumorok et al. (2008) Distribution of ectomycorrhizal fungi in periodically inundated plant communities on the Pilica River floodplain.[2283] (as: T. flavovirens), Sumorok et al. (2013)[2284]Sumorok et al. (2013) XIX Wystawa grzybów w Tucholskim Parku Krajobrazowym.[2284], Szczepkowski et al. (2010)[2349]Szczepkowski et al. (2010) XVI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej - ogólna charakterystyka zgromadzonych grzybów.[2349], Szpotkowski (2010)[2372]Szpotkowski (2010) Dolina Kamionki w zarysie przyrodniczo-historycznym. Pomorska Oficyna Wydawniczo-Reklamowa s.c. Bydgoszcz (w opracowanieu użyte są polskie nazwy grzybów)[2372], Ślusarczyk (2005)[2386]Ślusarczyk (2005) Grzyby.[2386], Ślusarczyk (2019)[2393]Ślusarczyk (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.[2393], Wilga (2002)[2437]Wilga (2002) Ginące i zagrożone gatunki grzybów wielkoowocnikowych w Lasach Oliwskich.[2437] (as: T. flavovirens), Wilga (2004)[2440]Wilga (2004) Chronione i zagrożone grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes) Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (Pomorze Gdańskie).[2440] (as: T. flavovirens), Wilga (2004)[2441]Wilga (2004) Grzyby wielkoowcnikowe (macromycetes) Doliny Zielonej (Lasy Oliwskie).[2441] (as: T. flavovirens), Wilga (2004e)[2444]Wilga (2004e) Gomphidius roseus (Fr.) Gill. (Basidiomycota) we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym. Acta Bot. Cassubica 4: 217-219[2444], Wilga & Wantoch-Rekowski (2009)[2472]Wilga & Wantoch-Rekowski (2009) Notatki mikologiczne z okolic Białogóry (Pomorze Gdańskie).[2472] (as: T. flavovirens s. l.), Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.[2488]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 01.04.2024 14:31 1 znaleziska Tricholoma equestre (gąska zielonka) na terenie Polski

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

CB20 338196 CB30 338199 DA51 373482 DA83 374167 EC25 338410

ID 338 196 oznaczenie: Tricholoma equestre; lokalizacja: Trzyniec 6, pow. człuchowski, woj. pomorskie, CB20; data zbioru: 23 paź 2020; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: ubogi las sosnowy na piaskach, ściółka pod sosnami, kilka owocników na pow.10m2; leg. det. Marcin Sławomir Lożek; eksykat: tak; uwagi: Gąska zielonka fot.1184282 fot.1184283 fot.1184284 [notatka: nie] [fotografie: tak];

1184282
1184283
1184284

ID 338 199 oznaczenie: Tricholoma equestre; lokalizacja: nad j.Sękacz, Zapadłe, pow. człuchowski, woj. pomorskie, CB30; data zbioru: 23 paź 2020; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: ubogi las sosnowy na piaskach, ściółka, kilka owocników; leg. det. Marcin Sławomir Lożek; eksykat: tak; uwagi: gąska zielonka fot.1184295 fot.1184296 [notatka: nie] [fotografie: tak];

1184295
1184296

ID 338 410 oznaczenie: Tricholoma equestre; lokalizacja: ok.1km na N od Osówca Szlacheckiego,gm.Przasnysz, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC25; data zbioru: 1 lis 2020; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: bór sosnowy z domieszką brzozy i dębu, ziemia, cztery owocniki; leg. det. Romuald Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy; uwagi: fot.1185117 fot.1185118 fot.1185119; Grzyb niegdyś pospolity w EC-25 staje się coraz rzadszy, wyraźnie zanika. [notatka: nie] [fotografie: tak];

1185117
1185118
1185119

ID 373 482 oznaczenie: Tricholoma equestre; lokalizacja: Jurata 1 km E, administracyjnie Hel, pow. pucki, woj. pomorskie, DA51; data zbioru: 22 paź 2023; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: nadmorski bór sosnowy, wydma szara, piasek, 2 owocniki; leg. det. Marian Sęktas; eksykat: TAK zostanie wysłany do kustosza; uwagi: fot.1493826 fot.1493827 fot.1493828 fot.1493829 fot.1493830; 21.10.2022; fot.1493831 fot.1493832 [fotografie: tak];

1493826
1493827
1493828
1493829
1493830
1493831
1493832

ID 374 167 oznaczenie: Tricholoma equestre; lokalizacja: Jantar, 500 m. E od parkingu przy ul. Morskiej, pow. nowodworski, woj. pomorskie [54°20'27.3"N 19°02'36.6"E], DA83; data zbioru: 3 lis 2023; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: nadmorski bór sosnowy, na ziemi, na ścieżce leśnej, 1 owocnik; leg. det. Stanisław Kosiński; eksykat: tak; uwagi: [bf:1498189] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 1498189 ;

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji