Tx: 1520
grzyby.pl

Lactarius deliciosus (L.) Gray [🔉 lak·tr·i·us *]

mleczaj rydz
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
grupa pod sosnami, stare owocniki
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
grupa pod sosnami, stare owocniki
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
grupa pod sosnami, stare owocniki
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
pojedynczo i w grupach, w trawie, na poboczu drogi pod sosnami/świerkami
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
pojedynczo i w grupach, w trawie, na poboczu drogi pod sosnami/świerkami
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
pojedynczo i w grupach, w trawie, na poboczu drogi pod sosnami/świerkami
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
pojedynczo i w grupach, w trawie, na poboczu drogi pod sosnami/świerkami
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
pojedynczo i w grupach, w trawie, na poboczu drogi pod sosnami/świerkami
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
grupa pod sosnami/świerkami

owocnik

Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
przekrój, grupa pod sosnami, stare owocniki
Lactarius deliciosus (mleczaj rydz)
widok od spodu; grupa pod sosnami/świerkami
Kapelusz mięsistoczerwony, pomarańczowopłowy, czasem z łososiowym odcieniem, stare egzemplarze płowieją i nieco zielenieją, z 3-6 koncentrycznymi pręgowaniami, pręgi ciemniejsze, wyraźne; 50-(100)150 mm średnicy, płasko-wypukły, rozpościerający się, z czasem wklęśnięty, lejkowaty, brzeg długo podwinięty u starych egzemplarzy nawet wywinięty i pofalowany; powierzchnia gładka, sucha, w czasie wilgotnej pogody nieco śliski, początkowo grubo oszroniona, srebrzysta, potem naga.

space

Trzon jaśniejszy od kapelusza, delikatnie sinawo oszroniony, gładki, często z wieloma płytkimi pomarańczowymi jamkami, uszkodzony zielenieje; 50-70 x 10-25 mm, równogruby, często ze zwężoną podstawą; łamliwy, początkowo pełny z twardą i kruchą częścią korową i watowatym wnętrzem, szybko pusty.

space

Miąższ dość gruby, kremowy, po kilkunastu godzinach szarzejący; smak łagodny, po dłuższej chwili gorzkawy; zapach przyjemny, owocowy.

space

zarodniki

Wysyp jasnoochrowy. Zarodniki owalne, faktura amyloidalna, siateczkowato-brodawkowata o łącznikach różnej grubości, 7-9 x 6-7 µm.
Spore print creamy-buff. Spores broadly ellipsoid, with amyloid irregular reticulations, 7-9 x 6-7 µm.

występowanie

Jest w czekliście. [105]
Miejscami dość częsty. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, gromadnie pod sosnami, preferuje gleby piaszczyste, młode nasadzenia, obrzeża lasów, miejsca trawiaste.
Common. Summer fall, gregarious under pine, prefer sandy soils, forest edges, grassy places.

jadalne czy trujące? 🟢! 🛒

Lactarius deterrimus (mleczaj świerkowy)
Lactarius deterrimus (mleczaj świerkowy) · kapelusz; widoczne prześwitujące zzielenienie miąższu
dopuszczony do obrotu 🛒
Wysoko ceniony smaczny grzyb jadalny, o charakterystycznym, przyjemnym smaku.

space

Częsty, podobny mleczaj świerkowy (Lactarius deterrimus) nie dostarcza już takich przyjemności gastronomicznych ponieważ nawet po usmażeniu ma dość wyraźny, nieprzyjemny, gorzki posmak.

space

Mleczaj świerkowy (Lactarius deterrimus) wyrasta pod świerkami, jest mniejszy, niewyraźnie strefowany, jego mleczko po 15 min. przebarwia się winnoczerwono.

space

space

space

fałszywy rydz

Lactarius torminosus (mleczaj wełnianka)
mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus) · w zbliżeniu
Prosta reguła odnosząca się do mleczajów – te o pomarańczowym mleczku są jadalne, te o białym mogą być trujące a w większości przypadków są niejadalne.

space

Wełnianka jest związana z brzozą i jest bardzo często spotykana. Jego zjedzenie może wywoływać niedyspozycje żołądkowe. Chociaż z barwy kapelusza, na pierwszy rzut oka, może być dość podobny do rydza, to jednak pewnie odróżnia się od niego białym mleczkiem, paląco ostrym w smaku. Mleczaj rydz i pokrewne gatunki rydzów mają sok mleczny pomarańczowy.

komentarz

Rady Tadeusza Ruchlewicza:
Rydze zaliczam do I ligi, ale przede wszystkim smażone na maśle. Przepis na rydza jest jeden jedyny: Oczyszczone kapelusze kładzie się na roztopione masło i smaży powoli, aż uzyskają złoty kolor. Najpierw kładzie sie je na "grzbiecie", a potem na "brzuchu", czyli blaszkami w dół. Zapach i smak są niepowtarzalne. Oczywiście należy je posolić do smaku. Mozna od razu albo po usmażeniu. Ja wolę od razu, ale wiem ile soli dać. Trzeba jeść ciepłe.

nomenklatura, etymologia ℹ️

poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Lactarius deliciosus (L.) Gray [🔉 lak·tr·i·us *](pl) mleczaj rydz
lactrius, -a (lat., subst., n) — u Rzymian roślina wydzielająca sok mleczny; od lat. lac, -is (mleko); współcześnie nazwa rodzaju grzybów (mleczaj) których owocniki przy zranieniu wydzielą sok mleczny (zwykle białej barwy)
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

    Adamczyk (2011)[1272]Adamczyk (2011) Strukturalno-funkcjonalna charakterystyka zbiorowisk macromycetes w fitocenozach leśnych projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. 154-166[1272], Borzyszkowska (2011)[1328]Borzyszkowska (2011) Tucholski Park Krajobrazowy. Polskie Wydawnictwa Reklamowe, Toruń[1328], Brzeg & Lisiewska (2020)[1331]Brzeg & Lisiewska (2020) Grzyby makroskopijne kampusu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Morasko w Poznaniu.[1331], Bujakiewicz (2004)[1339]Bujakiewicz (2004) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego. W: Wołoszyn B. W., Jaworski A., Szwagrzyk J. (red.). Babiogórski Park Narodowy. Monografia Przyrodnicza: 215-257[1339], Bujakiewicz (2018)[1344]Bujakiewicz (2018) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.[1344], Chachuła (2010)[1361]Chachuła (2010) Monitoring grzybów wielkoowocnikowych w Pienińskim Parku Narodowym.[1361], Czarnecka i Janiec (2002)[1405]Czarnecka i Janiec (2002) Przełomy rzeczne Roztocza jako modelowe obiekty w edukacji ekologicznej. Wyd. UMCS, Lublin[1405], Fiedorowicz (2009)[1441]Fiedorowicz (2009) The participation of macromycetes in selected forest communities of the Masurian Landscape Park (NE Poland).[1441], Flisińska (2000)[1448]Flisińska (2000) Studies on the macromycetes of the Janów Forests Landscape Park (SE Poland).[1448], Flisińska (2000)[1450]Flisińska (2000) Uwagi o grzybach wielkoowocnikowych Chełmskiego Parku Krajobrazowego.[1450], Flisińska (2002)[1451]Flisińska (2002) Grzyby Poleskiego Parku Narodowego. W: Radwan S. (red.). Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Orpol. Lublin: 73-83[1451], Flisińska (2004)[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). 2. Lubelskie Towarzystwo Naukowe[1452], Friedrich (2002)[1455]Friedrich (2002) Selected Ascomycota and Basidiomycota from Cedynia Landscape Park (NW Poland).[1455], Friedrich (2006)[1457]Friedrich (2006) Threatened and protected macromycetes in the Wkrzańska Forest.[1457], Gierczyk et al. (2013)[1502]Gierczyk et al. (2013) XVIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej.[1502], Gierczyk et al. (2014)[1493]Gierczyk et al. (2014) Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1493], Gierczyk et al. (2015)[1491]Gierczyk et al. (2015) XX Jubileuszowa Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1491], Gierczyk et al. (2018)[1509]Gierczyk et al. (2018) XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1509], Gierczyk et al. (2019)[1495]Gierczyk et al. (2019) Macrofungi of the Bieszczady Mountains.[1495] (as: ?Lactarius deliciosus), Gierczyk et al. (2019)[1510]Gierczyk et al. (2019) XXIV Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1510], Gierczyk et al. (2020)[1497]Gierczyk et al. (2020) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), Part 2.[1497], Grzesiak et al. (2017)[1533]Grzesiak et al. (2017) Grzyby makroskopowe Parku Narodowego „Bory Tucholskie".[1533], Halama (2015)[1546]Halama (2015) Grzyby makroskopijne (macromycetes).[1546], Halama & Romański (2010)[1565]Halama & Romański (2010) Grzyby makroskopijne (macromycetes).[1565], Hoffeins et al. (2017)[1589]Hoffeins et al. (2017) Checklist of Macromycetes (Fungi) from the Wyskok village in Masurian Lakeland, NE Poland.[1589], Karasiński et al. (2015)[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.[1643], Kasper-Pakosz & Łuczaj (2014)[1654]Kasper-Pakosz & Łuczaj (2014) Grzyby na targach okolic Rzeszowa.[1654], Kozłowska et al. (2015)[1704]Kozłowska et al. (2015) Fungi of the Roztocze region (Poland and Ukraine). Part I. A checklist of larger Basidiomycota.[1704], Kozłowska et al. (2019)[1706]Kozłowska et al. (2019) An annotated catalogue of the fungal biota of the Roztocze Upland. Richness, diversity and distribution.[1706], Krotoski (2012)[1722]Krotoski (2012) Chronione i rzadkie gatunki grzybów wielkoowocnikowych rejonu projektowanego rezerwatu przyrody Głębokie Doły w Rybniku w latach 2006-2010.[1722], Kryza i Puciata (2009)[1726]Kryza i Puciata (2009) Grzyby (Fungi) i śluzowce (Myxomycetes) rezerwatu przyrody ? Kuźnik ?. W: Owsianny P.M. (red.). Rynna Jezior Kuźnickich i rezerwat przyrody Kuźnik - bioróżnorodność, funkcjonowanie, ochrona i edukacja. Muzeum Stanisława Staszica Piła. 77-93[1726], Kujawa (2008)[1751]Kujawa (2008) Badania nad różnorodnością gatunkową grzybów wielkoowocnikowych w krajobrazie rolniczym południowej Wielkopolski: wstępna charakterystyka macromycetes Parku Krajobrazowego im. gen. Dezyderego Chłapowskiego. W: Mułenko W. (red.) Mykologiczne badania terenowe. Przewodnik metodyczny. Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin: 68-75[1751], Kujawa (2009)[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.[1752], Kujawa (2009a)[1753]Kujawa (2009a) Grzyby wielkoowocnikowe. W: Okołów C., Karaś M., Bołbot A. Białowieski Park Narodowy. Poznać - Zrozumieć - Zachować. Białowieski Park Narodowy, Białowieża: 87-110[1753], Kujawa et al. (2013)[1796]Kujawa et al. (2013) XX wystawa grzybów w Tucholskim Parku Krajobrazowym.[1796], Kujawa et al. (2019)[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.[1779], Kujawa et al. (2020)[1799]Kujawa et al. (2020) XXV wystawa grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1799], Kujawa et al. (2023)[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.[3757], Lisiewska & Strakulska (2002)[1849]Lisiewska & Strakulska (2002) Biodiversity of macrofungi of selected field afforestations in the Agroecological Landscape Park near Turew (central Wielkopolska).[1849], Ławrynowicz (2001)[1859]Ławrynowicz (2001) Grzyby południowo-wschodniej części Borów Tucholskich.[1859], Ławrynowicz & Szkodzik (2002)[1872]Ławrynowicz & Szkodzik (2002) Różnorodność macromycetes Rezerwatu "Kręgi Kamienne" w Odrach w Borach Tucholskich.[1872], Ławrynowicz et al. (2002)[1863]Ławrynowicz et al. (2002) Macrofungi of Aceri-Tilietum and Tilio-Carpinetum in the "Dolina Rzeki Brdy” nature reserve in the Bory Tucholskie (NW Poland).[1863], Ławrynowicz et al. (2009)[1868]Ławrynowicz et al. (2009) Grzyby.[1868], Ławrynowicz i in. (2002a)[1864]Ławrynowicz i in. (2002a) Obserwacje mikologiczne w rezerwacie ? Dolina rzeki Brdy ? w Borach Tucholskich. W: Ławrynowicz M., Rózga B. (red.) Tucholski Park Krajobrazowy 1985-2000 stan poznania. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 384-405[1864], Ławrynowicz i in. (2004)[1866]Ławrynowicz i in. (2004) Grzyby Borów Tucholskich. W: Krasicka-Korczyńska E., Korczyński M. (red.). Wycieczki geobotaniczne Region kujawsko-pomorski. Oddział PTB w Bydgoszczy, Oddział PTB w Toruniu: 23-32.[1866], Łuszczyński (2007)[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.[1896], Łuszczyński (2008)[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.[1898], Maciejczyk et al. (2015)[1931]Maciejczyk et al. (2015) Phosphorus Profile of Basidiomycetes.[1931], Mleczko & Beszczyńska (2015)[1961]Mleczko & Beszczyńska (2015) Macroscopic fungi of pine forests in the Olkusz Ore-bearing Region.[1961], Narkiewicz (2019)[2003]Narkiewicz (2019) Grzyby i śluzowce.[2003], Narkiewicz et al. (2013)[2002]Narkiewicz et al. (2013) Grzyby i śluzowce.[2002], Nespiak (1970)[3782]Nespiak (1970) Grzyby i grzybobranie w Puszczy Białowieskiej.[3782], Pietras et al. (2016)[2079]Pietras et al. (2016) Grzyby wielkoowocnikowe.[2079], Piskorski (2021)[2104]Piskorski (2021) Świat grzybów w Bolimowskim Parku Krajobrazowym.[2104], Radwańska-Paryska & Paryski (1973)[3808]Radwańska-Paryska & Paryski (1973) Encyklopedia tatrzańska.[3808], Stasińska (2011)[2234]Stasińska (2011) Macrofungi of raised and transitional bogs of Pomerania.[2234], Stasińska & Sotek (2016)[2255]Stasińska & Sotek (2016) New data to the knowledge of macrofungi of Wolin National Park.[2255], Stasińska & Sotek (2017)[2256]Stasińska & Sotek (2017) Grzyby makroskopijne rezerwatu przyrody „Torfowisko Toporzyk” (NW Polska).[2256], Sumorok et al. (2013)[2284]Sumorok et al. (2013) XIX Wystawa grzybów w Tucholskim Parku Krajobrazowym.[2284], Ślusarczyk (2019)[2393]Ślusarczyk (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.[2393], Wilga (2002)[2437]Wilga (2002) Ginące i zagrożone gatunki grzybów wielkoowocnikowych w Lasach Oliwskich.[2437], Wilga (2004)[2440]Wilga (2004) Chronione i zagrożone grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes) Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (Pomorze Gdańskie).[2440], Wilga (2004)[2441]Wilga (2004) Grzyby wielkoowcnikowe (macromycetes) Doliny Zielonej (Lasy Oliwskie).[2441], Wilga (2004e)[2444]Wilga (2004e) Gomphidius roseus (Fr.) Gill. (Basidiomycota) we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym. Acta Bot. Cassubica 4: 217-219[2444], Wilga & Wantoch-Rekowski (2008)[2471]Wilga & Wantoch-Rekowski (2008) Notatki mikologiczne z okolic Ostrzyc (Kaszubski Park Krajobrazowy).[2471], Wilga & Wantoch-Rekowski (2009)[2472]Wilga & Wantoch-Rekowski (2009) Notatki mikologiczne z okolic Białogóry (Pomorze Gdańskie).[2472], Wilga & Wantoch-Rekowski (2018)[2487]Wilga & Wantoch-Rekowski (2018) Grzyby wielkoowocnikowe i śluzowce Ogrodu Roślin Leczniczych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.[2487], Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.[2488], Wojewoda (1977)[3781]Wojewoda (1977) Grzyby wielkoowocnikowe.[3781]

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji